wzrost i rozwoj, kinezyterapia, kinezyterapia(1)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wzrastanie i rozwj czþowieka
- okresy ontogenezy czþowieka
- ocena rozwoju i wzrastanie
[ foto siatki centylowej ]
PodstawĢ pediatrii jest wiedza o wzrastaniu i rozwoju.
OkreĻlenia
wzrastanie
i
rozwj
oznaczajĢ procesy, w wyniku ktrych zapþodniona
komrka jajowa staje siħ dorosþym osobnikiem.
Termin
wzrastanie
dotyczy gþwnie zmian rozmiarw ciaþa i poszczeglnych jego
czħĻci.
Termin
rozwj
odnosi siħ do innych aspektw, tj. rŇnicowania siħ budowy i funkcji
organizmu, w tym takŇe zachodzĢcych pod wpþywem czynnikw Ļrodowiskowych,
ktre powodujĢ zmiany strukturalne, emocjonalne lub spoþeczne.
AUKSOLOGIA
to nauka zajmujĢca siħ rozwojem ontogenetycznym ( osobniczym )
i oddziaþywanem Ļrodowiska zewnħtrznego na rozwijajĢce siħ dziecko.
MoŇliwoĻę samodzielnej egzystencji jest wynkiem dþugiego, okoþo 20-letniego
( Đ Ňycia! ), wieloetapowego procesu przemian Î od prostej komrki do
skomplikowanego dojrzaþego organizmu ludzkiego.
Okresy ontogenezy czþowieka
W pediatrii ( medycynie wieku rozwojowego ) wyrŇniono nastħpujĢce okresy
rozwojowe :
I okres prenatalny
( wewnĢtrzþonowy, Ļrdmaciczny ) Î trwa 38 Î 42 tygodni Ňycia
pþodowego ( Ļredni czas trwania ciĢŇy wynosi 280 dni ). WyrŇnia siħ w nim
dwie fazy : zarodkowĢ ( do 8 tygodnia Ňycia ) i pþodowĢ ( 9 Î 40 tygodni )
1
II okres postnatalny
( pozamaciczny ) z nastħpujĢcymi podokresami :
1. noworodkowym Î pierwsze 28 dni Ňycia
2. niemowlħcym Î 1 rok Ňycia
3. wczesnego dzieciıstwa ( poniemowlħcym ) Î 2-3 rok Ňycia
4. przedszkolnym Î 4-6 rok Ňycia
5. szkolnym Î 7 Î 15 rok Ňycia
- faza obojħtnopþciowa ( 7 Î 10/12 rok zycia )
- faza dojrzewania pþciowego ( 10/12 rok Ňycia Î 15/16 rok Ňycia )
6. mþodzieıczym Î 16 - 20 rok Ňycia
7. dojrzaþoĻci Î 20/25 Î 40/50 rok Ňycia
8. starzenia siħ Î od 40/50 rok Ňycia, indywidualnie rŇnie
Okres rozwoju postnatalnego ( pozamacicznego ) moŇna rwnieŇ podzielię na :
1.
okres rozwoju progresywnego
( od 0 Î 25 roku Ňycia ), charakteryzujĢcy siħ
przewagĢ procesw anabolicznych nad katabolicznymi
2. okres stabilizacji, tzw. peþnia Ňycia, o cechach wzglħdnej rwnowagi procesw
anabolicznych i katabolicznych, tj. od 20/25 roku Ňycia do 40/50 roku Ňycia
3. okres starzenia siħ i staroĻci ( od okoþo 50 roku Ňycia i powyŇej ) Î procesy
kataboliczne przewaŇajĢ nad anabolicznymi. Masa tzw. tkanek aktywnych
maleje, zmniejsza siħ zdolnoĻę adaptacji do nowych sytuacji. NajczħĻciej po
70 roku Ňycia wystħpuje okres starczej wegetacji biologicznej
2
Okres noworodkowy i niemowlħcy
Donoszony, czyli urodzony miħdzy 38 a 42 tygodniem Ňycia noworodek
mierzy przeciħtnie Î 50 Î 52 cm
waŇy przeciħtnie Î 3,0 Î 3,5 kg
( noworodki pþci mħskiej sĢ zwykle wiħksze o ok. 2 cm i ciħŇsze o 0.3 kg )
WczeĻniak to dziecko urodzone miħdzy 28 a 37 tygodniem Ňycia z masĢ ciaþa
1.000 Î 2.500 g.
Noworodki z ciĢŇ bliŅniaczych rodzĢ siħ zazwyczaj przedwczeĻnie i waŇĢ poniŇej
2.500 g.
Dziecko nie jest ! miniaturĢ czþowieka dorosþego.
Wykazuje wiele odrħbnych cech morfologicznych i funkcjonalnych, specyficznych
dla poszczeglnych okresw rozwoju.
NOWORODEK
rŇni siħ przede wszystkim proporcjami ciaþa
Gþowa
Î duŇa, stanowi Đ dþugoĻci ciaþa :
•
obwd gþowy
Î 34 Î 36 cm i jest o 1-2 cm wiħkszy od obwodu klatki
piersiowej
•
czħĻę mzgowa wiħksza od czħĻci twarzowej ( mzgowie u noworodka
waŇy 350 Î 400 g, co stanowi 14 % masy ciaþa, gdzie u dorosþego tylko
2% masy ciaþa )
•
koĻci czaszki
czħĻciowo skostniaþe i luŅno poþĢczone ze sobĢ
( stopniowe zarastanie siħ czaszki odbywa siħ do ok. 18 miesiĢca Ňycia )
•
ciemiĢczko
Î romboidalna przestrzeı na szczycie gþowy w miejscu
poþĢczenia koĻci czoþowej i ciemieniowej. Jego ocena niezbħdna jest do
np. odwodnienia dziecka, wzmoŇonego ciĻnienia Ļrdczaszkowego,
procesw krzywiczych
3
Koıczyny sĢ krtsze
•
Ļrodek ciħŇkoĻci umiejscowiony powyŇej pħpka ( u dorosþego w okolicy
spojenia þonowego )
•
zmiana proporcji ciaþa w miarħ upþywu lat
[ foto Nelson ]
W jamie macicy pþd przebywa w pozycji zgiħciowej.
Dla
noworodka
typowe jest poþoŇenie grzbietowo Î wyprostne.
Stopniowo nastħpuje przezwyciħŇenie przyciĢgania ziemskiego tak, Ňe :
-
w 3 miesiĢcu Ňycia
niemowlħ unosi gþowħ w pozycji na wznak
- w 5-6 miesiĢcu Ňycia siada
-
ok. 19 miesiĢca Ňycia
przyjmuje postawħ pionowĢ
-
w 12 miesiĢcu Ňycia
ma zdolnoĻę lokomocji, jest to moŇliwe dziħki
szybkiemu rozwojowi mzgowia i integracji ukþadu nerwowego
z ukþadem ruchu
NIEMOWLĦ
roĻnie nierwnomiernie :
- w 1 miesiĢcu Ňycia przybiera 500 Î 600 g,
- w 2 miesiĢcu Ňycia 800 Î 900 g
- pŅniej tempo wzrostu maleje.
Zdrowy noworodek :
- podwaja swĢ urodzeniowĢ masħ ciaþa
w 5 miesiĢcu Ňycia
-
potraja ok. 1 roku Ňycia !
4
Wzory do wyliczania przybliŇonej Ļredniej wysokoĻci i masy ciaþa
niemowlĢt i dzieci
Masa ciaþa
Kilogramy
noworodek
3.25
wiek ( miesiĢc ) + 9
3 Î 12 miesiĢc Ňycia
2
1 Î 6 rok Ňycia
wiek ( lata ) x 2 + 8
7 Î 12 rok Ňycia
wiek ( lata ) x 7 Î 5
2
WysokoĻę ciaþa
Centymetry
noworodek
50 cm
1 rok Ňycia
75 cm
2 Î 12 rok Ňycia
wiek ( lata ) x 6 + 77
W 6 miesiĢcu Ňycia wyrzynajĢ siħ pierwsze zħby mleczne.
Jednoroczne dziecko ma ich przeciħtnie 6 ( dziewczynki zĢbkujĢ szybciej ).
Proces
rozwoju fizycznego
( ruchowego ) i
psychicznego
w 1 roku Ňycia dziecka jest
ze sobĢ integralnie zwiĢzany. Dlatego mwi siħ o rozwoju psychomotorycznym
niemowlħcia.
Prawidþowy rozwj moŇe byę zapewniony tylko :
•
przez racjonalne Ňywienie
þĢcznie ze
•
speþnieniem niezbħdnych potrzeb emocjonalnych ( bodŅce uczuciowe,
interakcja spoþeczna z matkĢ, zapewnienie bezpieczeıstwa )
IstniejĢ przekonywujĢce dowody, Ňe bezpoĻredni kontakt matki w pierwszych 16
godzinach po porodzie ze swym nowonarodzonym dzieckiem ( bodŅce wzrokowe
i dotykowe ) wyzwalajĢ macierzyıski instynkt opiekuıczy.
Brak opieki zawsze tej samej osoby, jej emocjonalne zaangaŇowanie w kontaktach
z niemowlħciem Î prowadzi w przyszþoĻci do powaŇnych niekorzystnych nastħpstw
w rozwoju osobowoĻci dziecka ( choroba sieroca, zaburzenia psychoemocjonalne,
dewiacje spoþeczne ). ņþobek nie jest w stanie zapewnię dziecku rodziny.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]