zarządzanie reyzykiem struktura procesu, Ocena ryzyka zawodowego(3)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Bezpieczeństwo
Ocena ryzyka
– struktura procesu
Artykuł jest kontynuacją opisu procesu „Ocena ryzyka” należącego do triady „Zarządzanie
ryzykiem”. W tym numerze uwagę poświęciliśmy zagadnieniu identyfikacji zagrożeń. W po-
przednim wydaniu „Promotora” został omówiony cel procesu „Ocena ryzyka”.
Jerzy Karczewski
Koordynator projektów
i szkoleń BHP, audytor
akredytowany w Holan-
dii i w Polsce. Pracownik
naukowy Grupy Nauki
Bezpieczeństwa
Pracy Uniwersytetu
Technicznego w Delft
(Holandia). Kierował
projektami międzyna-
rodowymi z dziedziny
BHP. We współpracy
z DNV i PIP urucho-
mił projekt EVISA
mający na celu poprawę
zarządzania BHP.
Wykładowca zarzą-
dzania BHP na AGH
w Krakowie, Politechnice
Łódzkiej oraz w War-
szawskiej Wyższej
Szkole Ekonomicznej.
Krystyna
Karczewska
Audytorka wiodąca
bezpieczeństwa pracy
(msm
2
, SLA, MSM,
isrs), akredytowana
w Holandii i w Polsce,
w latach 1991-99
główny specjalista
w Departamencie Analiz
i Statystyki w Głównym
Inspektoracie Pracy,
sekretarz projektu
EVISA. Współautorka
programu komputero-
wego EVISA do oceny
i doskonalenia systemu
zarządzania bezpieczeń-
stwem i higieną pracy
wg isrs oraz podręcznika
„Zarządzanie bezpie-
czeństwem pracy. Ocena
ryzyka zawodowego”.
pujących podprocesów:
• 3.1 Identyfikacja zagrożeń zdrowia i ocena
ryzyka,
• 3.2 Identyfikacja zagrożeń urazowych i ocena
ryzyka,
• 3.3 Identyfikacja zagrożeń bezpieczeństwa firmy
i ocena ryzyka,
• 3.4 Identyfikacja zagrożeń środowiskowych i oce-
na ryzyka,
• 3.5 Identyfikacja i ocena oczekiwań klientów,
• 3.6 Identyfikacja ryzyka dla procesów.
Omówimy kolejno charakterystyczne wymagania
dla poszczególnych podprocesów.
i zgodności z wymaganiami prawnymi. Bardzo ważne
jest zidentyfikowanie najpoważniejszych zagrożeń
zdrowia oraz weryfikacja oceny ryzyka w przypadku
zmian zachodzących w fabryce lub w procesie.
3.2 I
DENTYFIKACJA
ZAGROŻEŃ
URAZOWYCH
I
OCENA
RYZYKA
Podstawą identyfikacji zagrożeń urazowych jest
dokładne rozpoznanie tych wszystkich prac, które
takie zagrożenia stwarzają. Podstawowe źródła
informacji są takie same jak dla zagrożeń zdro-
wia. Szczególną uwagę należy zwrócić na prace
niebezpieczne, jak na przykład:
• prace na wysokości,
• prace w ograniczonej przestrzeni,
• prace w wykopach,
• prace transportowe,
• prace związane z zagrożeniem pożarowym lub
wybuchem.
Warto również zwrócić uwagę na nietypowe
zagrożenia, na przykład: pobicie, praca w sa-
motności, pogryzienie przez zwierzęta. Formalna
ocena ryzyka jest analogiczna do oceny ryzyka dla
zagrożeń zdrowia. Również tu powinno się zwrócić
szczególną uwagę na:
• najpoważniejsze zagrożenia,
• zmiany w organizacji lub procesie.
3.1 I
DENTYFIKACJA
ZAGROŻEŃ
ZDROWIA
I
OCENA
RYZYKA
Podstawa identyfikacji zagrożeń zdrowia pracow-
ników to dokładne rozpoznanie tych wszystkich
prac, które takie zagrożenia stwarzają. Oprzeć się
można na:
• przeanalizowaniu sposobu wykonania pracy lub
zadania,
• ocenie ryzyka,
• analizie zdarzeń wypadkowych,
• analizie wyników z obserwacji procesu pracy
i obserwacji zachowań.
Warto zwrócić uwagę na ocenę ryzyka procesowe-
go (podproces 3.6), która może dostarczyć informacji
o zagrożeniach zdrowia. Rozpoznanie zagrożeń zdro-
wia wymaga wszechstronnej analizy obejmującej nie
tylko choroby zawodowe (hałas, wibracja, promienio-
wanie, zagrożenia biologiczne, ciężkie prace ręczne
itd.), ale również inne zagrożenia mające wpływ
na zdrowie pracowników (higiena żywności, stres,
palenie tytoniu, alkohol, narkotyki itp.). Formalna
ocena ryzyka powinna opierać się na oszacowaniu:
prawdopodobieństwa, potencjalnych skutków, poten-
cjalnych korzyści, wpływu na reputację organizacji
3.3 I
DENTYFIKACJA
ZAGROŻEŃ
BEZPIECZEŃSTWA
FIRMY
I
OCENA
RYZYKA
Podstawą identyfikacji zagrożeń urazowych jest
dokładne rozpoznanie tych wszystkich sytuacji,
które stwarzają takie zagrożenia. Podstawowe
źródła to:
• ocena ryzyka,
• informacje zewnętrzne (media, inne organizacje),
• zdarzenia wypadkowe,
• obserwacje zachowań,
22
Promotor 7-8/08
Zarządzanie bezpieczeństwem – isrs
7
W
systemie isrs
7
proces 3. składa się z nastę-
Bezpieczeństwo
Dobrze przeprowadzo-
na ocena ryzyka pozwoli
na znalezienie skutecz-
nych działań prewen-
cyjnych mogących efek-
tywnie ograniczyć straty
organizacji.
• wyniki przeglądów.
Należy zwrócić uwagę na:
• kontrolę osób wchodzących na teren firmy,
• kontrolę materiałów, urządzeń, narzędzi wnoszo-
nych na teren firmy,
• kradzieże,
• terroryzm,
• wtargnięcie na teren firmy,
• nieuprawnione fotografowanie,
• zarządzanie informacjami.
Potrzebna jest decyzja, czy firma ochroniarska
jest potrzebna, oraz formalna ocena ryzyka, której
wynikiem jest również system ochrony. W tym wy-
padku trzeba uwzględnić:
• najpoważniejsze zagrożenia,
• zmiany zewnętrzne lub wewnętrzne.
3.4 I
DENTYFIKACJA
ZAGROŻEŃ
ŚRODOWISKOWYCH
I
OCENA
RYZYKA
Podstawą identyfikacji zagrożeń środowiskowych
jest dokładny przegląd obejmujący między innymi
wpływ na:
• ziemię i wody gruntowe,
• wody powierzchniowe,
• systemy irygacyjne,
• jakość powietrza,
• obszary chronione.
Informacje o zagrożeniach dla środowiska mogą
pochodzić z:
• opisu procesów produkcyjnych,
• oceny bezpieczeństwa procesowego,
• analizy zdarzeń wypadkowych,
• obserwacji procesu pracy i zachowań pracow-
ników,
• systematycznych przeglądów czynności stwarza-
jących zagrożenie dla środowiska.
Przy identyfikacji zagrożeń środowiskowych
(aspektów środowiskowych) warto zwrócić uwagę
między innymi na:
www.promotor.elamed.pl
23
Bezpieczeństwo
Ocena ryzyka to pierw-
szy krok na drodze do
stworzenia efektywnego
systemu zarządzania ry-
zykami firmy.
• zdarzenia wypadkowe,
• obserwacje zachowań,
• wyniki przeglądów.
Formalna ocena ryzyka powinna uwzględ-
niać te same wymagania co ocena ryzyk BHP
i środowiskowych. Bardzo ważne jest podejście
zespołowe przy jak najliczniejszym udziale zain-
teresowanych pracowników. Wynikiem powinno
być zidentyfikowanie najbardziej niebezpiecznych
prac i zadań.
• zużycie materiałów,
• zużycie energii,
• emisję do powietrza,
• zanieczyszczanie gleby, wód gruntowych,
• wpływ na florę i faunę,
• hałas, zapachy nieprzyjemne dla otoczenia.
Pełna identyfikacja zagrożeń wymaga analizy
dla warunków normalnych, nieprawidłowych oraz
awaryjnych czy katastroficznych.
Formalna ocena ryzyka (wpływu na środowisko)
jest analogiczna do oceny ryzyka dla zagrożeń BHP.
Również tu warto zwrócić szczególną uwagę na:
• najpoważniejsze zagrożenia,
• zmiany w organizacji lub procesie,
• zmiany w lokalnym środowisku.
Z
AKOŃCZENIE
Trzeci proces rozpoczyna triadę „Zarządzania ryzy-
kiem”. Oprócz procesu 3. należą do niej:
• Proces 9. „Ograniczanie ryzyka”,
• Proces 14. „Monitorowanie ryzyka”.
Dopiero te trzy procesy razem opisują zarządza-
nie ryzykiem w organizacji.
Ocena ryzyka to pierwszy krok na drodze do
stworzenia efektywnego systemu zarządzania
ryzykami firmy. Ten pierwszy krok jest bardzo
ważny, ponieważ wyniki oceny ryzyka wpływają
bezpośrednio na wdrożony system ogranicza-
nia ryzyka. Błędy popełnione na etapie oceny
ryzyka zostaną przeniesione do procesu jego
ograniczania i dopiero na etapie monitorowania
odczujemy tego skutki (poprzez ryzyka nega-
tywne). Dobra ocena ryzyka stwarza natomiast
szansę na stworzenie skutecznego systemu za-
rządzania ryzykami (ryzyko pozytywne – szansa
na sukces), a proces monitorowania powinien
to potwierdzić.
Na zakończenie przypominamy cztery filary
skutecznego i efektywnego zarządzania ryzykami
organizacji:
• współpraca wszystkich zainteresowanych
stron,
• zaangażowanie wszystkich szczebli zarządzania
oraz pracowników liniowych,
• kompleksowa identyfikacja zagrożeń i ocena
ryzyka – im większe spektrum, tym lepiej,
• identyfikacja ryzyk pozytywnych (szansa suk-
cesu) i negatywnych (zagrożenie stratą) oraz
ocena ryzyka w oparciu o uniwersalne podejście
w szacowaniu ryzyka przy pomocy „podwójnej”
macierzy oceny ryzyka.
Reasumując, oczekujemy, że dobrze przeprowa-
dzona ocena ryzyka pozwoli na:
• skuteczne wykorzystywanie zauważonych ryzyk
pozytywnych i poprzez odpowiednie działania
poprawy odnoszenie sukcesów,
• znajdowanie skutecznych działań prewen-
cyjnych (środki ochrony) pozwalających na
efektywne ograniczanie strat organizacji, ale
również strat ponoszonych przez ich pracow-
ników, zgodnie z zasadą obopólnych korzyści
(relacja
win-win
).
3.5 I
DENTYFIKACJA
I
OCENA
OCZEKIWAŃ
KLIENTÓW
Podstawą spełnienia oczekiwań klientów jest
dobre rozpoznanie rynku. Organizacja powinna
śledzić zmiany i trendy na rynku oraz zachowanie
konkurencji. Organizacja powinna mieć dobre
rozpoznanie klientów (również potencjalnych) oraz
posiadać system identyfikacji i oceny oczekiwań
klientów. Bardzo ważne jest, aby:
• prawidłowo opisać oczekiwania klienta w ofer-
tach,
• sprawdzić możliwości spełnienia wymagań przed-
stawionych w ofertach.
TRA – Task
Risk Analysis
3.6 I
DENTYFIKACJA
RYZYKA
DLA
PROCESÓW
Podstawowym zadaniem jest precyzyjna identy-
fikacja procesów biznesowych i występujących
w nim procesów. Dla każdego procesu należy
określić te zadania, które mogą spowodować straty
w ludziach, mieniu, straty produkcyjne lub środo-
wiskowe. Do identyfikacji zadań niebezpiecznych
można wykorzystać:
• instrukcje i procedury pracy (instrukcje stanowi-
skowe),
• ocenę bezpieczeństwa pracy – TRA
1
,
• wyniki identyfikacji zagrożeń urazowych, zdrowia
oraz środowiskowych,
24
Promotor 7-8/08
1
[ Pobierz całość w formacie PDF ]