wych fiz II sps, biomechanika i antropomotoryka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
DANUTA WIEJCKA
WYCHOWANIE FIZYCZNE
Program nauczania dla II etapu edukacyjnego (klasy 4-6)
szkoły podstawowej specjalnej
dla uczniów z upośledzeniem umysłowym
w stopniu lekkim
Program dopuszczony do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Na-
rodowej i wpisany do wykazu programów nauczania na poziomie
II etapu kształcenia.
Numer w wykazie DKW – 4014 – 301/99
WPROWADZENIE
Wychowanie fizyczne realizuje specyficzne potrzeby dzieci. Wielokrot-
nie dowiedziono na przykładach praktycznych, że aktywność ruchowa jest
najskuteczniejszą ze znanych form rewalidacji i socjalizacji osób z upo-
śledzeniem umysłowym. Oznacza to ściśle ukierunkowaną i zespoloną ze
sobą działalność terapeutyczną, dydaktyczną i wychowawczą. Formy jej
przeprowadzenia uzależnione są w pierwszym rzędzie od stopnia upośle-
dzenia umysłowego i potrzeb uczniów, a następnie od dodatkowych scho-
rzeń i zaburzeń oraz od wieku i środowiska. Należy zdawać sobie spra-
wę z faktu, jak bardzo trudno jest doprowadzić dziecko z upośledzeniem
umysłowym do pełnej rewalidacji, dlatego również szkoła ma w tym za-
kresie szczególnie ważne zadania do spełnienia:
• Rewalidację uczniów przez wszechstronne kształtowanie zdolności mo-
torycznych oraz cech psychomotorycznych.
• Opanowanie podstawowych umiejętności ruchowych z różnych wybra-
nych dyscyplin sportowych.
• Dokonywanie oceny poziomu sprawności ucznia wraz z monitorowa-
niem rozwoju psychomotorycznego.
168
• Przekazywanie informacji o wpływie wykonywanych ćwiczeń na roz-
wój organizmu oraz na stan zdrowia.
• Wdrażanie do aktywności sportowej, rekreacyjnej, turystycznej służą-
cej zdrowiu.
• Wyposażenie ucznia w zasób niezbędnych umiejętności i wiadomości
umożliwiających bezpieczną organizację zajęć ruchowych w różnych
warunkach.
• Kształtowanie inwencji twórczej uczniów w rozwiązywaniu zadań ru-
chowych.
• Wyrównywanie wad postawy uczniów przez ćwiczenia korekcyjne
i kompensacyjne.
• Przekazanie uczniom wiedzy o ruchu drogowym, a w szczególności
o zagrożeniach i skutkach niewłaściwego zachowania się na drogach.
• Organizowanie różnych form zajęć pozalekcyjnych sportowo-rekreacyjnych.
Aby osiągnąć pozytywne wyniki zabiegów edukacyjnych, wychowaw-
czych i terapeutycznych, należy nawiązać ścisłą współpracę z domem ro-
dzinnym dziecka oraz z różnymi instytucjami kształtującymi środowisko
wychowawcze dziecka i instytucjami wspomagającymi proces dydaktycz-
no-wychowawczy.
Dzięki odpowiedniej pracy korekcyjnej i kompensacyjnej z dzieckiem
nad tym, co w nim nie uszkodzone, oraz pracy rozwijającej jego mocne
i słabe strony, możemy doprowadzić je do sprawności psychofizycznej
mało odbiegającej od pełnosprawnych intelektualnie rówieśników. Łatwiej
wtedy dostosuje się ono do zmiennych warunków życia codziennego. Do
najczęstszych rodzajów odchyleń od normy należą zakłócenia rytmu
i harmonii rozwojowej, fragmentaryczne opóźnienia i deficyty rozwojo-
we oraz zaburzenia sprawności psychoruchowej. Im wcześniej rozpozna-
my zaburzenia rozwojowe uczniów i im szybciej przyjdziemy im z po-
mocą, tym lepsze osiągniemy rezultaty. Nie można spodziewać się, że
któraś z metod edukacyjno-terapeutycznych okaże się metodą uniwersal-
ną w odniesieniu do wszystkich dzieci.
Dobór metody edukacyjno-terapeutycznej musi być ściśle dostosowany
do możliwości i potrzeb indywidualnych dziecka, określanych na podsta-
wie wnikliwej ontogenetycznej analizy każdego przypadku. W czasie re-
alizacji programu
wychowanie fizyczne
należy stosować wszechstronność
oddziaływań: kształtować osobowość, rozwijać zdolności motoryczne, ce-
chy psychomotoryczne i sprawność ruchową, przekazywać wiadomości
oraz prowadzić działania wychowawcze.
169
Dobór szczegółowych treści na zajęcia ruchowe z dziećmi upośledzo-
nymi umysłowo w stopniu lekkim powinien być uwarunkowany między
innymi takimi czynnikami, jak:
• zasady metodyki wychowania fizycznego specjalnego,
• stan zdrowia uczniów,
• poziom ich sprawności fizycznej,
• możliwości lokalowych, finansowych, wyposażenia szkoły (baza) i po-
siadanego sprzętu,
• klimat danego regionu,
• stan psychiczny uczniów w danym dniu.
Nauczyciel może wybrać jedną z następujących form aktywności ru-
chowej: pływanie, narciarstwo, saneczkarstwo, łyżwiarstwo, turystykę pie-
szą lub rowerową. Prowadzenie tych zajęć uzależnione jest od możliwo-
ści bazowych szkoły, posiadanego sprzętu, warunków klimatycznych,
przygotowania i inwencji nauczyciela oraz zainteresowań uczniów. Ak-
tywność rekreacyjna ze szczególnym uwzględnieniem wolnego czasu ma
ogromne znaczenie w szkole specjalnej, gdzie jest głównym sposobem
zabiegów rewalidacyjnych.
W klasach 4-6 należy wprowadzić elementy aktywności sportowej reali-
zując treści z lekkoatletyki, gimnastyki podstawowej, mini-gier zespołowych.
Lekkoatletyka ze względu na naturalną, bogatą formę ruchów, wszech-
stronnie kształtuje i rozwija organizm ucznia. Występuje ona w progra-
mie wychowania fizycznego jako oddzielna aktywność sportowa od kla-
sy 4. Szczególnie istotne dla uczniów jest prowadzenie zajęć na świeżym
powietrzu i rozwijanie sprawności specjalnej dla lekkoatletyki, przez za-
bawy i gry sportowe, atletykę terenową oraz tory przeszkód. Systematycz-
ne prowadzenie zajęć na świeżym powietrzu sprzyja hartowaniu organi-
zmu i zwiększa odporność na choroby.
Gimnastykę w klasach 4-6 wprowadza się w zależności od możliwości
i sprawności uczniów. W miarę opanowania podstawowych elementów
gimnastycznych możemy stosować ćwiczenia na przyrządach, odpowied-
nio dobranych do możliwości uczniów z zachowaniem bezpieczeństwa.
Uczymy samoochrony.
Mini gry zespołowe wprowadza się w klasach 4-5. Wybiera się dwie
minigry, w zależności od warunków bazowych szkoły i możliwości uczniów.
Minimum osiągnięć ucznia klasy 6. kończącego szkołę podstawową
jest opanowanie podstawowej techniki jednej gry zespołowej oraz znajo-
mość podstawowych przepisów i zasad tej gry.
170
Ćwiczenia rytmiczno-taneczne rozwijają i kształtują koordynację, estety-
kę ruchu oraz wyobraźnię twórczą dziecka. Nie jest to forma aktywności ru-
chowej przeznaczona tylko dla dziewcząt. W klasach 4-6 chłopcy chętnie
biorą udział w atrakcyjnie prowadzonych zajęciach rytmiczno-tanecznych ze
stosowaniem instrumentów perkusyjnych i z właściwym doborem muzyki.
Nauczyciel wychowania fizycznego w porozumieniu z dyrektorem
szkoły i radą pedagogiczną planuje oraz organizuje uczniom zajęcia obo-
wiązkowe oraz pozalekcyjne:
• zajęcia rekreacyjno-sportowe,
• zajęcia sportowe,
• zajęcia z gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej (dla dzieci z wadami
postawy, które zostały wytypowane przez lekarza),
• zajęcia terapeutyczne (ruch przy muzyce).
Zasady programowo-metodyczne wychowania fizycznego określają or-
ganizację procesu dydaktyczno-wychowawczego. Zasada podmiotowego
traktowania ucznia wymaga właściwego doboru treści i dostosowania ich
do możliwości rozwojowych ucznia. Należy uwzględnić treści dotyczące
poznawania samego siebie, kierowania własnym postępowaniem, opano-
wania podstawowych zasad kulturalnego, zdrowego życia, współdziałania
z innymi, w grupie partnerskiej w zbiorowości ludzkiej.
W zakresie metod pracy należy szczególnie uwzględnić:
Metody proaktywne (usamodzielniające)
• zabawowo-naśladowczą,
• zabawowo-klasyczną,
• bezpośredniej celowości ruchu,
• programowego usprawniania się.
Metody kreatywne (twórcze)
• ruchowej ekspresji twórczej,
• problemową.
Metody te angażują aktywność i samodzielność uczniów, a oparte na
pozytywnej motywacji mogą zapewnić osiąganie przez uczniów sukcesów
i wartościowych doświadczeń.
Struktura programu
wychowanie fizyczne
wynika z powiązania celów edu-
kacyjnych, zadań nauczyciela i szkoły, treści programowych oraz przewidy-
wanych osiągnięć ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim.
171
CELE EDUKACYJNE
1. Wszechstronny rozwój psychofizyczny uczniów.
2. Rozwijanie i doskonalenie sprawności fizycznej i ruchowej uczniów.
3. Opanowanie podstawowych umiejętności ruchowych z różnych wybra-
nych dyscyplin sportowych.
4. Wdrażanie uczniów do zdrowego, higienicznego i bezpiecznego życia
oraz do czynnego spędzania wolnego czasu.
5. Przygotowanie uczniów do bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym.
6. Korektywa i kompensacja zaburzeń rozwojowych.
7. Wdrożenie do współdziałania w zespole, respektowania przepisów i za-
sad sportowych.
8. Podnoszenie zdolności poznawczych ucznia:
uwagi, spostrzegawczości, orientacji w przestrzeni, wyobraźni,
umiejętności myślenia przyczynowo-skutkowego, przewidywania
oraz podejmowania właściwych decyzji.
TREśCI NAUCZANIA
Treści nauczania zostały ujęte w
działy
.
I. Ćwiczenia kształtujące prawidłową postawę ciała oraz stymulujące
rozwój różnych układów, a w szczególności układu: ruchowego, od-
dechowego, krążenia i nerwowego, w celu wzmacniania zdrowia.
II. Gry i zabawy kształtujące koordynację wzrokowo-ruchową, słucho-
wo-ruchową oraz stymulujące rozwój psychofizyczny.
III. Ćwiczenia i zabawy ruchowe wdrażające do współdziałania w ze-
spole, respektowania przepisów i zasad sportowych.
IV. Nauczanie podstawowych elementów: techniki i taktyki dwóch wy-
branych gier zespołowych (w klasach 4-5 minigier), konkurencji
lekkoatletycznych, gimnastyki, gier rekreacyjnych, tańców, pływania
oraz wybranych sportów zimowych.
V. Badanie i ocena poziomu sprawności fizycznej ucznia oraz indywi-
dualne planowanie jego rozwoju.
VI. Realizowanie różnych form spędzania wolnego czasu ze szczegól-
nym uwzględnieniem zajęć w terenie otwartym.
VII. Wdrażanie uczniów do właściwych zachowań na drogach, przystan-
kach, w środkach komunikacji publicznej, samochodach osobowych
oraz w innych pojazdach.
172
[ Pobierz całość w formacie PDF ]