zabieg stereotaktyczny, moje, pielęgniarstwo, Pielęg - materiałyna studia mgr, mgr
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Narożny W. Radiochirurgia stereotaktyczna jako przyszłościowa metoda leczenia guzów ...
53
Radiochirurgia stereotaktyczna jako przyszłościowa
metoda leczenia guzów kąta mostowo-móżdżkowego
Gamma knife surgery as the future method of vestibular schwannomas
treatment
Waldemar Narożny
Katedra i Klinika Chorób Uszu, Nosa, Gardła i Krtani Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w Gdańsku
Autorzy dokonali przeglądu piśmiennictwa dotyczącego
epidemiologii, diagnostyki i sposobów leczenia guzów kąta
mostowo-móżdżkowego, w tym osłoniaków nerwu przed-
sionkowego. Szczególną uwagę poświęcili porównaniu sposobu
mikrochirurgicznego usuwania tych guzów z ich radiochirurgią
sterotaktyczną (gamma knife surgery).
The authors analysed literature relating to epidemiology,
diagnostics and methods of treatment of cerebellopontine angle
tumors, including vestibular schwannomas. Particular attention
was given to comparison of microsurgical removal of these
tumors to stereotactic radiosurgery (gamma knife surgery).
Key words:
cerebellopontine angle tumors, vestibular
schwannoma, microsurgery, stereotactic radiosurgery, facial
nerve, hearing
Słowa kluczowe:
guzy kąta mostowo-móżdżkowego,
osłoniaki nerwu przedsionkowego, mikrochirurgia,
radiochirurgia stereotaktyczna, nerw twarzowy, słuch
© Otorynolaryngologia 2009, 8(2): 53-60
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr hab. med. Waldemar Narożny, prof. nadzw.
Katedra i Klinika Chorób Uszu, Nosa, Gardła i Krtani
Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w Gdańsku
ul. Dębinki 7, 80-211 Gdańsk. e-mail: naroznyw@wp.pl
www.mediton.pl/orl
Wstęp
Osłoniaki nerwu przedsionkowego (
vestibular
schwannoma, acoustic tumor, acoustic neuroma,
neuroma n.
VIII,
neurilemmoma n.
VIII,
schwannoma
n.
VIII)sąnajczęstszymiguzamipodnamiotowymi
mózgu,stanowiąc6%wszystkichpierwotnychgu-
zówwewnątrzczaszkowych,30%guzówpniamó-
zguoraz80%zmianspotykanychwkąciemostowo
-móżdżkowym.Uważasię,żenanowotwórtenza-
padarocznie4-10chorychwpopulacjimilionaosób
[1-3]. W USA rocznie diagnozuje się około 2500
-3000nowychzachorowańnatenguz[3].Rzeczy-
wistaliczbanowotworówotymumiejscowieniui
budowiehistologicznejmożebyćznaczniewiększa.
Badaniasekcyjnewykazałyjegoobecnośćwkącie
mostowo-móżdżkowymu2,4%badanychzwłok
[4]. Nowotwór w większości rozwija się ukobiet;
średniwiekchorychto50-60lat.Zwykle(w95%
przypadków) są to guzy nabyte, jednostronne.
Obustronne, dziedziczne osłoniaki rozpoznaje się
rzadko, wyłącznie u chorych z nerwiakowłóknia-
kowatościątypudrugiego(NF2)(neuroibromatosis
typeII)[3].
Osłoniakjestnowotworemłagodnym(WHOG
I),wywodzącymsięzosłonekSchwanna,głównie
częściprzedsionkowej(80%),rzadziejślimakowej,
nerwu przedsionkowo-ślimakowego. Miejscem
rozwoju guza jest tak zwana strefa Obersteinera-
Redlicha,położonaokoło11mmoddnaprzewodu
słuchowegowewnętrznego,gdzieosłonkamielino-
wanerwułączysięzoponąmózgu[5].Uwiększości
chorychguzrośniewolno(0,265-0,83mmrocznie)
rozwijającsięwobrębieprzewodusłuchowegowe-
wnętrznegoi/lubwkąciemostowo–móżdżkowym
[6]. U ok. 40% chorych wykonywane kontrolne
badaniaobrazoweniewykazująwzrostuosłoniaka
nerwuprzedsionkowego.Szybkiwzrostguza(powy-
Otorynolaryngologia 2009, 8(2): 53-60
54
Otorynolaryngologia 2009, 8(2): 53-60
żej2mm/rok)jestzawszesygnałemdoniezwłocz-
negowdrożeniajegoterapii.
Współczesne możliwości leczenia osłoniaków
nerwuprzedsionkowegoobejmująich:
–leczeniemikrochirurgiczne;
–obserwacjęiokresowąkontrolęzużyciemMRI
(
wait and scan
);
–radioterapię.
Najbardziejpożądanymwynikiemterapiiguzów
nerwuprzedsionkowegojestdoszczętne,bezpieczne
usunięcie guza (leczenie mikrochirurgiczne), bądź
zahamowanie jego wzrostu na drodze wywołania
martwicy przez indukcję apoptozy i zapoczątko-
wanieprocesuzastępowaniatkankinowotworowej
bezkomórkowymi,pozbawionyminaczyńibogaty-
miwkolagenmasamitkankowymi(radioterapia),
zzachowaniemuchoregowszystkichfunkcjineu-
rologicznych sprzed zabiegu, takich jak czynność
nerwutwarzowegoisprawnysłuch[7,8].Ponadto,
wostatnimczasiezwróconouwagęnaocenianąpo
przeprowadzonymleczeniusprawnośćnarządurów-
nowagi,ew.obecnośćinasilenieszumówusznych
ibólówgłowyorazocenianąwielopłaszczyznowo
jakośćżycia[9,10].
Chorzypodoszczętnymusunięciuosłoniaków
nerwu przedsionkowego wymagają okresowych,
kontrolnych badań przeprowadzanych z użyciem
MRI.Thedingeriwsp.zaproponowali,abybyłyone
wykonywanew5i10latpoleczeniuchirurgicznym
[15].
Obserwacja i okresowa kontrola z użyciem MRI
ObserwacjęiokresowąkontrolęzużyciemMRI,
jako sposób postępowania w osłoniakach nerwu
przedsionkowego,możemyprowadzićśredniouco
trzeciegochoregoztymguzem.Analizazbiorczych
zestawień18praczawierającychdane943chorych
leczonych zachowawczo, dokonana przez Fucci
iwsp.[16]orazNiemczykaiwsp.[17],określiłaten
odsetek na 44,5% (średnio 9-86%). W tej grupie
chorych u niewielkiej liczby (13-15,5% obserwo-
wanychpacjentów)zauważasięprocessamoistnego
zanikunowotworu[18,19].
Radioterapia
Współcześniedysponujemynastępującymime-
todami radioterapii guzów kąta mostowo-móżdż-
kowego:
–napromieniowanie konformalne: standardowa
radioterapia, ale wiązki promieni są ukształto-
wanezużyciemkolimatorów,któreodpowiadają
kształtowiguzawtakisposób,abywyeliminować
napromieniowaniezdrowychstrukturmózgu;
–radiochirurgiastereotaktyczna(
stereotactic radio-
surgery
–SRS,
gamma-knife
):terapiajednorazowa
wguzach≤ 2,5-3cm;
–radioterapia stereotaktyczna (
stereotactic radio-
therapy
–SRT):leczeniewieloetapowe,znajduje
zastosowaniewguzach≥ 3cm.
Przełomem w radioterapii m.in. guzów we-
wnątrzczaszkowych, w tym osłoniaków nerwu
przedsionkowego,byłrok1951,kiedytoLarsLek-
sell–profesorneurochirurgiisztokholmskiegoInsty-
tutuKarolinskaprzedstawiłzałożeniaradiochirurgii
stereotaktycznej umożliwiającej skierowanie pod-
czasjednejsesjiterapeutycznejlicznych,zbieżnych
wiązekpromieniowaniajonizującegokuuprzednio
stereotaktyczniezlokalizowanemuwewnątrzczasz-
kowemuogniskuchorobowemu(ryc.1).
PoczątkowoLarsLeksellwykorzystywałswoją
technikę napromieniowania w leczeniu zaburzeń
funkcjonalnych mózgu (choroba Parkinsona, pa-
daczka,neuralgianerwutrójdzielnego,zaburzenia
psychiczne). Następnie zastosował tą możliwość
wleczeniu naczyniaków tętniczo-żylnych mózgu
iguzachmózgu.W1969r.LarsLeksell,jakopierw-
szyklinicysta,wprowadziłSRSdoleczeniaosłonia-
ków nerwu przedsionkowego opisując to w dwa
Leczenie chirurgiczne
Lekarz(otolog,neurochirurg),bądźzespółleka-
rzydysponujetrzemadrogamidojściachirurgiczne-
godoguzównerwuprzedsionkowego:przezbłędni-
kową(
translabirynthine approach
),retrosigmoidalną
(podpotyliczną)(
retrosigmoid approach
)bądźprzez
środkowydółczaszki(
middle fossa approach
).Wwy-
branych,nielicznychsytuacjachstosujesiędojście
będącemodyikacjąww.dróg.Wybórdrogidojścia
zależyodwielkościguza,wiekuchorego,jegosta-
nuogólnegoorazstanusłuchuorazdoświadczenia
operatora. Wskazaniem do wykonania dojścia
przezbłędnikowego są nerwiaki różnej wielkości
uchorychzgłębokimniedosłuchemlubgłuchotą.
Dostępretrosigmoidalnyjeststosowanywguzach
nieprzekraczających2,5-3cm,umiejscowionychw
kącie mostowo-móżdżkowym, przy zachowanym
słuchu.Dojścieprzezśrodkowydółczaszkiznalazło
zastosowaniewleczeniuguzówwewnątrzprzewo-
dowych,przyzachowanymsłuchu,gdyszczególnie
zależy nam na jego pooperacyjnym zachowaniu.
Przytejoperacjistosunkoworzadkodochodzido
porażenianerwutwarzowegoi/lubpooperacyjnego
bólugłowy[11].Najczęściejwybieranymdostępem
jestdrogaretrosigmoidalna[12].Znaczącąrolędla
zachowaniafunkcjinerwówVIIiVIII(czynnośćmi-
micznatwarzy,słuch)odgrywaichśródoperacyjne
monitorowanie[13,14].
Narożny W. Radiochirurgia stereotaktyczna jako przyszłościowa metoda leczenia guzów ...
55
Ryc.1.LarsLeksell(1907-1986)–twórcaradiochirurgii
stereotaktycznej(źródło:www.elekta.com)
Ryc. 2. Schemat budowy urządzenia Leksell Gamma
Knife®doradiochirurgiistereotaktycznej
1 – promienie
60
Co zatrzymane na hełmie; 2 – hełm;
3–mózg;4–ogniskochorobowewmózgu;5–rama
stereotaktyczna;6–promienie
60
Co,któreprzeszłyprzez
otworywhełmie
latapóźniej. Precyzjastereotaktycznegoumiejsco-
wieniaogniskachorobowegowpóźniejszychlatach
znaczniewzrosłapoposzerzeniusposobówobrazo-
wania radiologicznego o wprowadzoną w1972r.
tomograię komputerową (CT) oraz zastosowany
powszechniew1989r.rezonansmagnetyczny(MRI)
zkontrastem.
Etapyprzygotowańdozabiegustereotaktycznej
radiochirurgii guzów kąta mostowo-móżdżkowe-
go:
1. inwazyjne (w znieczuleniu miejscowym lub
dożylnym) unieruchomienie głowy ramą ste-
reotaktycznązapomocą4śrubzwłóknawę-
glowegooceramicznychzakończeniach;
2. wykonanie badań radiologicznych (CT, MRI
zkontrastem,ew.PETlubSPECT);
3. planowanie leczenia (fuzja obrazu MRI, PET,
SPECTnaCT)
– opracowanierozkładuizodoz
– przygotowaniehistogramów
Zabieg radiochirurgii stereotaktycznej poprze-
dzonyjestweryikacjąułożeniachoregozapomocą
pozycjonera.Unieruchomionagłowachoregowpro-
wadzanajestdospecjalnegohełmuzwieloma(od
192do201)otworami(kolimatorami),przezktóre,
wg.przygotowanegouprzednioplanu,kierowanych
jestwielewiązekpromieniowania
60
Co(ryc.2).
Łączny czas przygotowań i zabiegu radiochi-
rurgiistereotaktycznejwynosiok.2godz.Ostatnie
czterdzieścilattodlaSRSokresstałegodoskonalenia
metod planowania rozkładu dawek promienio-
waniawguzieijegootoczeniuorazzmniejszania
stosowanej dawki całkowitej promieniowania.
Z analizy piśmiennictwa dokonanego w 2000 r.
przezKaylieiwsp.[20]wynika,że875osłoniaków
nerwu przedsionkowego leczonych SRS w latach
1969-1997byłonapromienionychśredniądawką:
w części centralnej guza – 37,4 Gy, na obwodzie
–17,2Gy.Wlatachpóźniejszychdawkiteulegały
stopniowemu obniżaniu. Obecnie w większości
ośrodkówstosującychSRSwleczeniutychguzów
dawkapromieniowanaskierowananaobwódguza
wynosi12-13Gy[21-23].Zwiększenieobjętościna-
promienianejzmianymusibyćleczoneodpowiednio
mniejsządawką.WSRSzmiananiepowinnabyć
większaniż3cm.Większeguzywymagająradio-
terapii stereotaktycznej. Uważa się, że stopniowe
obniżaniedawekdoprowadzado:zmniejszeniaod-
setkachorychzpopromiennymizmianaminerwów
czaszkowych,ograniczeniamożliwościuszkodzenia
słuchuizmniejszeniaobrzękupopromiennegotka-
nekguza[7].
Ocena wyników leczenia guzów kąta mosto-
wo-móżdżkowego metodą SRS zależna jest od
56
Otorynolaryngologia 2009, 8(2): 53-60
bezpośredniego wpływu promieniowania na guz,
mającegoprowadzićdozahamowaniajegowzrostu
oraz oceny stopnia sprawności nerwu twarzowego
istanusłuchu.Różnegostopniapopromiennezabu-
rzenia czynności nerwu twarzowego w pierwszych
latach stosowania SRS zdarzały się stosunkowo
często–u30-40%leczonych.Obecnieichodsetek
zmniejszyłsiędomniejniż2%.Wpływradioterapii
guzównerwuprzedsionkowegonapóźniejszysłuch
chorychjestwciążprzedmiotemożywionychsporów.
Przecieżpostępującyniedosłuchodbiorczyobserwuje
sięnietylkouchorychnapromieniowanychzpowo-
duosłoniakównerwuprzedsionkowego,alerównież
w przypadku guzów nierosnących inieleczonych.
Nierozstrzygniętyjestpatomechanizmniedosłuchu
popromiennegowguzachnerwuprzedsionkowego.
Tamuraiwsp.[24]w2009r.określilikorzystneczyn-
nikirokowniczeutrzymaniasprawnościsłuchupo
przebytejradiochirurgiistereotaktycznejzpowodu
osłoniakanerwuprzedsionkowego.Wedługautorów
sąnimi:wiek≤ 50r.ż.,sprawnysłuchprzedradiote-
rapią,dawka≤ 4Gynaślimak.Ważnymelementem
dyskusjipodsumowującympewienjejetapsąpopro-
mienne wyniki słuchowe 5825 chorych leczonych
SRSzpowoduguzanerwuprzedsionkowegozawarte
w 74 opublikowanych doniesieniach, przeanalizo-
wane w2009 r. przez Yanga i wsp. [25]. Autorzy
wykazali sprawny słuch u 57% napromienianych
chorych,aodsetektenbyłzależnyodzastosowanej
dawkinaobrzeżeguza;byłwyższywgrupiechorych
napromienianychdawkąmniejszą(≤ 12,5Gy),aniż-
szyprzydawce≥ 12,5Gy.Niewykazanozależności
stopniapopromiennegouszkodzeniasłuchuodwie-
kuchorychiwielkościguza.
Powikłania SRS zależą od precyzji przepro-
wadzonego leczenia, zastosowanej dawki, umiej-
scowienia zmiany. Wczesne powikłania to obrzęk
mózgu,bóległowy,czasemnasileniedolegliwości
neurologicznych. Późne powikłania to martwica
popromienna (dawka, wielkość napromienianego
obszaru),uszkodzenietkanekotaczającychinerwów
czaszkowych).
Niepowodzenia terapii osłoniaków nerwu
przedsionkowegometodąSRSzdarzająsięobecnie
rzadko, średnio u 2,5-3% leczonych [26,27]. Do
2008 r., jako metodę z wyboru w postępowaniu
zponownymwzrostemguza,stosowanojegomikro-
chirurgiczneusunięcie.Niektórzyautorzy,zewzglę-
du na występujące w tych przypadkach trudności
z zachowaniem czynności nerwów czaszkowych,
proponowaliresekcjęczęściowąguzów.Wynikiprac
Dewanaiwsp.[26]z2008r.orazYomoiwsp.[27]
z 2009 r. wykazały bezpieczeństwo i skuteczność
ponownegozastosowaniaSRSuchorychuprzednio
leczonychtąmetodą.Wobuośrodkachstosowano
wleczeniupierwotnymileczeniuwznowyguzatę
samądawkę12Gynajegoobwód.
ObserwacjastanuguzapoterapiiSRSobejmuje
okresowewykonywaniekontrolnegobadaniaMRI.
Uwzględnia ona możliwość ponownego rozwoju
guza,jakijegoprzemianywpostaćzłośliwą.
Radiologiczna ocena wyników radioterapii
guzównerwuprzedsionkowegojesttrudna.Wielu
autorówdonosiowystępowaniupoSRSpowiększe-
nia(średnioo10%)rozmiarówguza,wynikającego
zjegopopromiennegoobrzęku,mogącegoutrzymy-
waćsięnawetdo2latporadioterapii.Potymczasie
guzkurczysięzmniejszającswojąobjętośćśrednio
o35%.Procestenmożemyobserwowaćuco2-3
chorego[27-29].
Popromienna transformacja osłoniaka nerwu
przedsionkowegowpostaćzłośliwązdarzasięwy-
jątkoworzadko,będącprzedmiotemkazuistycznych
opisów.Prawdopodobieństwozezłośliwieniaguza
kątamostowo-móżdżkowegopouprzedniejjegora-
dioterapiioceniasięwprzedziale1:1000a1:20000
napromienianych[30].Równierzadkiesąprzypadki
powstaniapopromiennych,wewnątrzczaszkowych,
„drugich”nowotworów[31,32].
Końcowaocenawynikuradioterapiiosłoniaków
nerwu przedsionkowego możliwa jest po pięcio-
letniejobserwacji.Ogunrindeiwsp.[33]zapropo-
nowali przeprowadzanie badań kontrolnych co 6
miesięcywokresiepierwszychdwulat,anastępnie
razwrokuprzezkolejnedwalata.
Zaletyradiochirurgiistereotaktycznej(SRS)wle-
czeniuosłoniakównerwuprzedsionkowegoto:
–bezpieczeństwo i nieinwazyjność pierwotnego
iwtórnego (wznowa guza po uprzedniej SRS
lubterapiimikrochirurgicznej)leczeniamałych
iśrednichguzówkątamostowo-móżdżkowego;
–uniknięciemożliwościpooperacyjnychpowikłań
związanychzew.postępowaniemchirurgicznym
(śródoperacyjnekrwawienie,zakażenie,powikła-
niaznieczuleniaogólnego);
–zachowanie czynności nerwu twarzowego
isprawnościsłuchuuwyższegoodsetkachorych
niżpoleczeniumikrochirurgicznym;
–jednorazowy,krótki(1-2godz.)czastrwaniaSRS,
możliwośćbezzwłocznejkontynuacjiaktywności
zawodowejpoukończeniuterapii;
–całkowitykosztSRSniższyniżleczeniamikro-
chirurgicznego.
Wady radiochirurgii stereotaktycznej (SRS) w
terapiiosłoniakównerwuprzedsionkowegoto:
–możliwość popromiennej transformacji guza
łagodnegownowotwórzłośliwybądźrozwoju
popromiennychnowotworówwtkankachznaj-
dującychsięwpoluradioterapii;
Narożny W. Radiochirurgia stereotaktyczna jako przyszłościowa metoda leczenia guzów ...
57
–hamowanierozwojuguzaaniejegoniszczenie
(usuwanie),potrzebapóźniejszych,stosunkowo
częstychbadańkontrolnychzużyciemMRI;
–ograniczeniemożliwościleczeniaSRSdoguzów
małychiśrednich(≤ 3cm).
Na świecie funkcjonuje (stan na 2008 r.) 257
ośrodkówdysponującychsprzętemdoradiochirurgii
stereotaktycznej(LeksellGammaKnife®),zczego
30jestumiejscowionychwEuropie.Do2008r.prze-
prowadzonownichterapięponad449tys.chorych,
zczegoponad41,7tys.bylitochorzyzosłoniaka-
mi nerwu przedsionkowego [34]. W Mayo Clinic
wlatach1990-2008leczonotąmetodą502chorych
zguzami kąta mostowo-móżdżkowego [23]. Ob-
serwujesięnaświecietendencjędowzrostuliczby
chorych z osłoniakiem nerwu przedsionkowego
podejmującychdecyzjęowyborzestereotaktycznej
radiochirurgiizamiastleczeniamikrochirurgicznego
[23,33,35].Polskieszpitalepozbawionesątakiego
sprzętu.KilkaośrodkówonkologicznychwPolsce
dysponuje jedynie przyspieszaczami liniowymi
wzbogaconymiomożliwośćwykonaniaradioterapii
stereotaktycznej.
wleczeniumałychiśrednich(≤ 2,5-3cm)osłonia-
kównerwuprzedsionkowego.Obiepracespełniały
wymogiokreślonedladoniesieńowiarygodności
naukowejIItypuwgzasadEBM.Autorzyobuprac
podsumowującprzedstawioneprzezsiebiewyniki
dochodządojednakowegowniosku:radiochirurgia
stereotaktycznajestskuteczniejszą,efektywniejszą
i bezpieczniejszą, metodą leczenia guzów nerwu
przedsionkowegoniżmikrochirurgia[9,10].
W 2006 r. Pollock i wsp. [10] z Mayo Clinic
przedstawili wyniki terapii 82 osłoniaków nerwu
przedsionkowego, z czego 36 było leczonych mi-
krochirurgicznie a 46 – radiochirurgicznie. Okres
obserwacji po zakończonym leczeniu wynosił 42
miesiące. Sprawną czynność nerwu twarzowego
(stopień1i2wskaliHouse–Brackmanna)częściej
stwierdzanopoleczeniuradiochirurgicznym(98%)
niżmikrochirurgicznym(75%).Słuchudałosięza-
chowaćupołowyleczonychradiochirurgiczniecho-
rychiżadnegooperowanego.Porównującczęstość
występowaniatakichobjawówsubiektywnychjak
szumyuszne,bóległowyizaburzeniarównowagi
wobubadanychgrupachchorychjedyną,zauwa-
żoną różnicą było dwukrotnie rzadsza obecność
zaburzeńrównowagiuchorychleczonychradiochi-
rurgicznieniżmikrochirurgicznie.Oceniajączapo-
mocąkwestionariusza,wokresiepozakończonym
leczeniu,wieleparametrówpsychoizycznychmo-
gącychwpływaćnajakośćżycia,autorzywykazali
pogorszeniekilkuznichobecnejedynieuchorych
poleczeniuchirurgicznym.
Druga prospektywna praca autorstwa Myrse-
thaiwsp.[9],opublikowanaw2009r.,pochodzi
zUniwersytetuwBergen(Norwegia)iprzedstawia
wyniki leczenia 91 chorych z osłoniakami nerwu
przedsionkowego (mikrochirurgia – 28 chorych;
radiochirurgia–63chorych).Okresobserwacjipo
przeprowadzonymleczeniuwynosił24miesiące.Po
tymokresiesprawnączynnośćnerwutwarzowego
wykazanouponadpołowychorych(15/28–53%)
leczonych mikrochirurgicznie i prawie wszystkich
(62/63 – 98%) u których zastosowano radiochi-
rurgię. Słuchu nie udało się zachować u żadnego
operowanegochorego,utrzymującjegosprawność
u28%leczonychradiochirurgicznie.Sprawnośćna-
rządurównowagiinasilenieszumówusznychbyły
jednakowe w obu badanych grupach chorych. Ja-
kośćżyciabadanabyładwomakwestionariuszami.
Wjednymbadaniuokazałasięonabyćobniżona
po leczeniu mikrochirurgicznym (kwestionariusz
GBI). Kwestionariusz SF-36 nie wykazał różnic
wjakościżyciabadanychgrupchorych.Porównanie
ww.różnicwartościmikrochirurgiiiradiochirurgii
stereotaktycznejmałychiśrednichsłoniakównerwu
przedsionkowegoprzedstawiatabelaI.
Porównanie metod leczenia osłoniaków nerwu
przedsionkowego: mikrochirurgicznej z SRS
Pracenadustaleniemskutecznościposzczegól-
nychmetodleczeniamałychiśrednichguzównerwu
przedsionkowego są prowadzone we wszystkich
ośrodkachklinicznychzajmującychsięterapiątych
nowotworów. Nikolopoulos i wsp. [36] dokonali
w2002r.przeglądupiśmiennictwaanglojęzycznego
opublikowanego w latach 1977-2000, dotyczące-
go leczenia osłoniaków nerwu przedsionkowego.
Tylko 111 prac z ww. okresu poświęconych temu
zagadnieniuspełniałowymogiEBM(
Evidence Based
Medicine
)–medycynyopartejnafaktach.Byłyto
jednakpraceostosunkowoniskiejwiarygodności
naukowej(IIIiIVtypEBM),retrospektywne,przed-
stawiającewynikitylkojednejzmożliwychdoza-
stosowaniametodleczenia,zwielomauchybieniami
metodologicznymi,m.in.wadliwiemetodologicznie
zaprojektowane,zkrótkimczasemobserwacjicho-
rych po leczeniu, z wnioskami nie wynikającymi
zzawartychwpracywyników,brakieminformacji
klinicznychochorych,posługiwaniusięnieopubli-
kowanymiwynikamibadań,prezentowaniempry-
watnychocenautorów,itp.Wbadanymokresie24
latnieukazałasiężadnapoprawniezaprojektowana
praca, której celem byłoby porównanie wyników
mikrochirurgicznegoiradiochirurgicznegosposobu
leczeniaosłoniakównerwuprzedsionkowego.
Po 2002 r. ukazały się dwie prospektywne
prace, celem których było porównanie wartości
mikrochirurgii i radiochirurgii stereotaktycznej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]