x-Wybrany spośród wybranych według 4Q534 536,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Studia Judaica
10: 2007 nr 2(20), s. 201-214
Marek Baraniak
Bobolanum, Warszawa
Wybrany spośród Wybranych
Według 4Q534-536
The elecT froM aMong The chosen according To 4Q534-536
summary
for many years now the fragmentary aramaic texts found in the forth cave in Qumran
[4Q534-536] have been inspiring researchers of the new Testament history and intertes-
tamental literature. first they were given a messianic interpretation and sometimes were
even considered a horoscope. later the histories of Melchisedech or neo were read in them
and inally there even rose an interpretation of an ancient testimony of the UFO lending.
The expression ‘chosen by god’ interpreted as the messianic title has turned atten-
tion of the scholars towards tittles of Jesus found in the new Testament – particularly to
some manuscripts with Geek recensions of Jn 1,34. Yet it is impossible to ind some clear
arguments which will allow for such messianic interpretation of these aramaic texts. in
this fragments we deal with small fragment of para-Biblical literature from Qumran. The
Biblical history serves as a background for an apocryphal presentation of the ancient Jew-
ish heroes.
We cannot deny that in the new Testament times the term ‘chosen by god’ (sg.) – in
similar form as in 4Q534 – received in some circles messianic meaning. eventually the
discussed fragmentary texts from Qumran ill only a certain gap in the reconstruction of
the evolution of meaning of the word ‘chosen’ in Jewish literature at the end of the second
temple period.
WSTĘP
fragmenty aramejskiego tekstu znalezione w czwartej grocie z Qum-
ran (4Q534-536) wciąż wzbudzają zainteresowanie badaczy zajmujących
się odkrywaniem żydowskiego kontekstu kulturowego Nowego Testa-
mentu i literaturą judeochrześcijańską
1
. Przekonanie, że wszystko zda-
1
Por. J.A. Fitzmyer,
The Aramaic ‘Elect of God’ Text from Qumran Cave IV
,
„The Catholic Biblical Quarterly” 1965, nr 27 s. 348-372; artykuł powtórzono w:
Essays
on the Semitic Background of the New Testament
, ed. by J.a. f i t z m y e r, london 1974,
s. 127-160 i następne.
202
Marek Baraniak
rza się wyłącznie według bożego planu było przewodnią ideą wspólnoty,
o której opowiadają teksty znad Morza Martwego. Sama przynależność
do niej traktowana była jako wypełnienie się wcześniejszych zapowiedzi.
Z tego powodu jej członkowie nazywali siebie „wybrańcami (Boga)”
2
.
Natomiast wspomniane w tytule teksty dotyczą bliżej nieokreślonej jednej
postaci – „wybrańca”. Tuż po odnalezieniu ich sadzono, że termin „wy-
braniec Boga” [
ahla ryxb
] (4Q534,10) odnosi się do mesjasza. Między
innymi w dokumencie 4Q541 (4Qapocrlevi
b
?ar) znajduje się proroctwo
o eschatologicznym kapłanie, przypominającym postać z wspomnianego
wcześniej tekstu.
3
Inni badacze dopatrują się w nich motywu cudownych
narodzin Noego, traktując teksty jako fragmenty zapomnianej
Księgi No-
ego
wspomnianej w
Księdze Jubileuszy
.
4
Niezależnie od tego, którą z tych
hipotez byśmy przyjęli, należy pamiętać, że te fragmenty są świadectwem
interpretacji Biblii hebrajskiej we wspólnocie z Qumran. Jest ona uwa-
runkowana wieloma religijnymi koncepcjami charakterystycznymi dla
żydowskiej egzegezy pierwszego wieku, której ślady – nie zawsze czy-
telne współcześnie – odnajdujemy we wczesnych pismach judeochrześci-
jańskich, zwłaszcza nowotestamentowych. Nie można przeoczyć faktu, że
mamy tu też do czynienia z przykładem wczesnej literackiej formy „zwia-
stowania narodzin” ważnych postaci, które miały wpływ na tworzenie
w judaizmie nowych nurtów religijnych.
Tytuł „Narodziny wybrańca” jest jednym z wielu określeń aramej-
skiego dokumentu odnalezionego w czwartej grocie z Qumran (4Q534/
4QMess ar./4QNoah ar./4QElect of God ar.). Fragmentaryczność tekstu
oraz intrygująca treść sprowokowały bardo ożywioną dyskusję wśród
uczonych zajmujących się judaistycznym
Sitz im Leben
nowego Testa-
mentu oraz żydowskim mesjanizmem.
5
2
Por. m.in. 1QS 8,6; 1QH 14,15.
3
Por. J. Starcky,
Les quatre étapes du messianisme à Qumrân
, „revue biblique”
1963, nr 70, s. 492; M. W i s e, M. a b e g g, e. c o o k,
The Dead Sea Scrolls : A New Trans-
lation
, san francisco 1996, s. 428.
4
kJ 10,13; 21,10; por. g. Ve r m e s,
The Complete Dead Sea Scrolls in English
,
new York 1997, s. 521; por. J.a. f i t z m y e r, dz. cyt., s. 348-372; J.T. M i l i k,
The Books
of Enoch
, Oxford 1976, s. 56.; por. także 1Q19.
5
Krótkie podsumowanie dotychczasowej dyskusji, por. C.A. Swanson,
c.a. s w a n s o n,
Birth
of the Chosen One (4Q534)
, w:
Dictionary of New Testament Backgrounnd
, eds. by c.a.
Evans, S.E. Porter, Leicester 2000, s. 170-171.
WYBrANY SPOśród WYBrANYCH WEdłUG 4Q534-536
203
TeksT
4Q534 (4QMess ar./4Qnoah ar./4Qelect of god ar.)
6
Zapisany tekst na fragmentach miękkiej skóry o wymiarach 20 × 38
cm. Ułożony w dwóch kolumnach, każda zawiera od 18 do 19 linii. druga
kolumna jest bardziej zniszczona, ma wiele ubytków. dane paleograiczne
wskazują na pochodzenie rękopisu z okresu pomiędzy 30 rokiem p.n.e
a 20 rokiem n.e.
7
Tekst opowiada o wyglądzie „wybrańca”, o jego eduka-
cji i przyszłej wielkości.
kol. 1:
1
!
[
y
]
qmvw hmwv y
[...].
!ytrt ady yd
2
vacat
[...]
l[ !yxpwlj
[
w
]
ayr[v
3
hyl
[...]
[dy !m
!d
!ynv !y
[...]
htkry l[ !ry[wz !mwvw
4
yd !d[
[
d[ ~
]
[dm [dy al yd vw
[
nak
...]
vy
.
l
.
hwhl htwmyl[b
5
vacat
ayrps ttlt [dn
[
y
]
6
tbwkra l[ hl htaml !wzx !v
[...].
v [dyw ~r[y !yda
[
b
]
7
[
h
]
nwmr[w hklm !
[
ww
]
hl hm[ hnyqzw !yx
[...]
yhwth
[
ba
]
bw yhwbabw
8
ayyx lwk yzr [dyw $ht aymm[ lwkl htmkwxw avna yzr [dy
[
w
]
9
hwht aygv ayyx lwk trsmw wpwsy yhwl[ !whynwbvx l
[
wkw
]
10
yhwmvn xwrw hdlwm awh ahla ryxb ydk yhwnwbv
[
x
...]
11
vacat
!yml[l !wwhl yhwnwbv
[
x
...]
12
!yl
[...]
l yd a
[...]
13
!wbvx t
[...]
14-17
...[...]
: J. s t a r c k y,
Un texte messianique araméen de la
grotte 4 de Qumrân
, w:
École des langues orientales anciennes de l’Institut Catholique de
Paris, Mémorial du cinquantenaire 1914-1964
,
Paris 1964, s. 51-66; J.T. Milik, dz. cyt.,
s. 56; J.a. f i t z m y e r, dz. cyt., s. 348-372; f. g r a c í a M a r t í n e z,
4QMess ar and the
Book of Noah
, w:
Qumran and Apocalyptic. StudiesintheAramaicTexts�romQumran
6
Tekst i podstawowa bibliograia:J.Starcky,
Studies in the Aramaic Texts from Qumran
,
sTdJ 9; leiden 1992 s. 1-44; k. B e y e r,
Die aramäischen Texte vom Toten Meer samt den
Inschri�ten aus Palästina, dem Testament Levis aus der Kairoer Genisa, der Fastenrolle
und den alten talmudischen Zitaten
, göttingen 1984, s. 269-271; a. c a q u o t,
4QMess ar
1,8-11
, „revue de Qumran” 1991, nr 15/57-58, s. 145-155; l.T. s t u c k e n b r u c k,
The
Book o� Giants �rom Qumran. Texts, Translation and Commentary
Texts, Translation and Commentary
, TsaJ 63; Tübingen
1997, s. 214-217.
7
Por. B.T. Viviano,
Aramaic ‘Messianic’ Text
, w:
The Anchor Bible Dictionary
,
vol. 1, ed. by d.N. Freedman [et al.], New York 1992 s. 342; natomiast P. M u c h o w -
s k i (
Komentarze do rękopisów znad Morza Martwego
, Kraków 2000, s. 329) określa po-
chodzenie tego rękopisu na okres hasmonejski (?).
204
Marek Baraniak
1) [...] ręki, dwa [...] jego znak. rude 2) jego włosy i piegi na [...]
va-
cat
3) i małe znamiona na jego udach [...] różne jedno od drugiego. Pozna
[...] jego
8
4) W swojej młodości będzie ...[... jak cz]łowiek, który nie wie
ni[c,
aż do
] czasu gdy 5) [
po
]zna trzy księgi
vacat
6) [W]tedy osiągnie mą-
drość i pozna ...[...] ... wizji, by dojść do górnej sfery 7) I przez jego ojca
i jego [prz]odków [...] życie i starość. Z nim b[ęd]zie rada i roztropność 8)
[i] pozna sekrety ludzi, a jego mądrość dotrze do wszystkich ludów. Pozna
sekrety wszelkich żywych istot. 9) [Tak wszy]stkie ich zamiary przeciw
niemu spełzną na niczym, a opór
9
wszystkich żywych istot będzie wielki
10) [...]jego [za]miary, ponieważ jest on wybrańcem Boga. Jego narodzi-
ny i duch jego oddechu 11) [...]jego [za]miary są wieczne
vacat
12) [...]
które [...] ... 13) [...] zamiary 14-17) [...]...
kol. 2:
1
[...]
hwxv ynb !ymdql lpn
[...]
m yd
[...]
n
2
[...]
l axpwlj vyab an
[...]
3
vacat
[...]
4
[...]
ht ~
[...]
5
[...
ar
]
vb
[...]
6
[...]...[...]
wm
7
[...
a
]
rvb xwrw
8
[...]
!yml[l
9-11
[...]
12
[...]
!nydmw
13
[...]
yd
...
ty !l
.
k
.[...]
m !wbrxyw
14
[
!w
]
khy !la lwk !brxy !mb !m
[...]
!wpwsy !ym
15
vacat
[...]
ty
16
hdbw[ !yry[k !wnbty !
[
h
]
lkw
[...]...[...]
17
[
htb
]
wxw hajx !wdsy yhwl{[ hdwsy
[...]
hlq @lx
18
rmam
[...
!
]
yry[w vwdq
.[...]
wd
[...]
19
vacat
yhwl[ wrma
[...].
kl
..
20
!wp
[...]
ym b
[...]...[...]
bl hbwx
hz
.[...]
!wl
[...]
rwjny !d
kol. 2: 1) [...] który [...] upadł w dawnych czasach. Synowie pieczar
[...] 2) [..] zła. Piegi [...] 3) [...]
vacat
4) [...] ... [...] 5) [...] cia[ło ...] 6)
8
Inny przekład: „[and after t]wo years, he will know one thing from another”, w: N.
f l a n i g a n,
The Chosen One
9
Inny przekład: „and his rule over all things will be great”, w: N. Flanigan,
The
Chosen One
, dz. cyt.: „tradycja wszelkiego życia będzie błędna”, P. Muchowski,
Ręko-
pisy znad Morza Martwego
, Kraków 2000, s. 404.
21
WYBrANY SPOśród WYBrANYCH WEdłUG 4Q534-536
205
...[...]...[...] 7) i duch ciał[a ...] 8) na wieczność [...] 9-11) [...] 12) i mia-
sta [...] 13) i zniszczą .[...] ... które [...] 14) wody ustapią [...] z wyżyn
zniszczą; wszyscy oni przyj[dą] 15) ...[...]
vacat
16) [...]...[...] i wszyst-
kie z n[i]ch będą odbudowane. Jak Stróżów jego dzieło 17) Zamiast jego
głosu [...] jego fundament nad nim ustanowią. Jego grzech i wi[
ny jego
]
18) [...]...[...] święty i Stróż[e ...] mówiąc 19) ...[...] będą mówić prze-
ciw niemu
vacat
[...] 20) jego wina ...[...]...[...]... 21) tego będzie strzegł
[...]...[...]...
eisenman i Wise
10
zaklasyikowali do tej samej kompozycji również
fragmenty 4Q535 i 4Q536.
4Q535 (4Qaramaic n)
11
Tekst opowiada więcej o okolicznościach urodzin „wybrańca”, cho-
ciaż szczegóły jego pozostają wciąż niejasne.
frag.1(2)
1
[...
hd
]
lwm !mz t
[...]
2
[... ]
tyb aynwt
[...]
3-4
[...]...[...]
1) [...] czas narodzi[n ...] 2) mury domu [...] 3-4) [...]...[...]
frag. 2(3) =4Q536.2
1
[...]
hdxk !ymrm !ywhy dlytm
.[...]
2
[...
~
]
lv qpnw dlytm aylylb v
[...]
3
[...
!yv
]
mxw ham tlt !ylqt lqt
[
mb
...]
4
[...]
aw
[
yhwmw
]
y glpm d[ $md ayl
[
ylb
...]
5
[...
!yn
]
v ~lvm d[ ammyb
[...]
6
[...
!ynv
...]
l
[
w
]
hnm hl hxzn
[...]
10
r. e i s e n m a n, M. W i s e,
The Dead Sea Scrolls Uncovered
, shaftesbury 1992,
s. 33-37.
11
Tekst i podstawowa bibliograia: tamże; K. Beyer,
Die aramäischen Texte vom
Toten Meer samt den Inschri�ten aus Palästina, dem Testament Levis aus der Kairoer Ge-
nisa, der Fastenrolle und den alten talmudischen Zitaten
, göttingen 1984, s. 125-127; l.T.
s t u c k e n b r u c k
, The Book o� Giants �rom Qumran. Texts,TranslationandCommentary
Texts, Translation and Commentary
,
TsaJ 63; Tübingen 1997, s. 217-218.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]