wytyczne do pp, DOM

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Zał
Ģ
cznik nr 3 do Programu Priorytetowego
Wytyczne okre
Ļ
laj
Ģ
ce podstawowe wymogi niezb
ħ
dne do osi
Ģ
gni
ħ
cia oczekiwanych
standardów energetycznych dla budynków mieszkalnych oraz sposób weryfikacji
projektów i sprawdzenia wykonanych domów energooszcz
ħ
dnych.
I.
Minimalne wymagania techniczne dla domów jednorodzinnych i budynków wielorodzinnych
(o których mowa w ust. 7.2 pkt. 1) Programu Priorytetowego)
Tabela 1.Minimalne wymagania techniczne obligatoryjne dla budynku jednorodzinnego w
standardzie NF15 i NF40
Lp.
Wymaganie
NF15 NF40
Budynek jednorodzinny
1.
Bryła/konstrukcja budynku
1.1
Graniczne warto
Ļ
ci współczynnikó
w
przenikania ciepła przegród U
max
, W/m2K
1)
a)
-
Ļ
ciany zewn
ħ
trzne
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,10
0,08
0,15
0,12
b)
- dachy, stropodachy i stropy pod
nieogrzewanymi poddaszami lub
nad przejazdami
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,10
0,08
0,12
0,10
c)
- stropy nad piwnicami
nieogrzewanymi i zamkni
ħ
tymi
przestrzeniami podpodłogowymi,
podłogi na gruncie
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,12
0,10
0,20
0,15
d)
- okna, okna połaciowe, drzwi
balkonowe i powierzchnie
przezroczyste nieotwieralne
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,80
0,70
1,00
0,80
e)
- drzwi zewn
ħ
trzne, gara
Ň
owe
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,80
0,70
1,30
1,30
1.2.
Graniczne warto
Ļ
ci liniowych współczynników strat ciepła mostków cie
p
lnych , W/mK
a)
- płyty balkonowe
0,01
0,20
b)
- pozostałe mostki cieplne
0,01
0,10
1.3
Szczelno
Ļę
powietrzna budynku n
50
, 1/h
2)
0,6
1,00
2.
Układy wentylacji mechanicznej
n
awiewno - wywiewnej z odzyskiem ciepła
3)
2.1.
Minimalna sprawno
Ļę
temperaturowa odzysku ciepła, %
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
90
93 lub
90+GWC
4)
85
85
2.2
Minimalna klasa sprawno
Ļ
ci zastosowanych nap
ħ
dów elektrycznych w
układzie wentylacji
5)
IE3
IE2
2.3
Maksymalna warto
Ļę
współczynnika poboru mocy elektrycznej,
W/(m3/h)
0,40
0,40
2.4
Maksymalna warto
Ļę
współczynnika nakładu energii elektrycznej,
Wh/m3
0,40
0,40
2.5
Minimalna grubo
Ļę
izolacji przewodów, cm
10,0
10,0
2.6
Automatyka steruj
Ģ
ca, umo
Ň
liwiaj
Ģ
ca współprac
ħ
z ISD (Infrastruktura
Sieci Domowych) w zakresie 60/100/150% wydajno
Ļ
ci,
wył
Ģ
czenia/wł
Ģ
czenia centrali oraz przej
Ļ
cia w tryb letni, sterowanie
czasowe.
6)
TAK
TAK
3.
Układy i instalacje ogrzewania
3.1
Minimalna warto
Ļę
sprawno
Ļ
ci przesyłu, regulacji, akumulacji i
dystrybucji instalacji grzewczej, %
92
90
3.2
Minimalne grubo
Ļ
ci izolacji cieplnej ruroci
Ģ
gów i armatury dla
materiału o współczynniku przewodzenia ciepła
ȹ
= 0,035 W/mK, mm
25
20
3.3
Minimalna,
Ļ
rednioroczna sprawno
Ļę
wytwarzania energii, dla poszczególnych rodzajów paliw, %
a)
- w
ħ
glowe z paleniskiem retortowym i płynn
Ģ
regulacj
Ģ
mocy
grzewczej (od 30 do 100%)
85
85
b)
- biomasa (wył
Ģ
cznie kotły na paliwa drzewne)
82
82
c)
- gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy
102
102
1
d)
- pompy ciepła
(COP)
350
(3,5)
350
(3,5)
e)
- system ciepłowniczy
98
98
f)
- energia elektryczna
99
99
3.4
Wyposa
Ň
enie instalacji w automatyk
ħ
pogodow
Ģ
i urz
Ģ
dzenia
umo
Ň
liwiaj
Ģ
ce regulacj
ħ
temperatury w pomieszczeniach
TAK
TAK
3.5
Minimalna klasa sprawno
Ļ
ci zastosowanych nap
ħ
dów elektrycznych w
układzie ogrzewania
5)
IE3
IE2
Minimalna klasa efektywno
Ļ
ci energetycznej pomp cyrkulacyjnych,
obiegowych i ładuj
Ģ
cych w układzie ogrzewania.
3.6
A
B
4.
Układy i instalacje do przygotowania ciepłej wody u
Ň
ytkowej
4.1
Minimalne grubo
Ļ
ci izolacji cieplnej ruroci
Ģ
gów i armatury dla
materiału o współczynniku przewodzenia ciepła
ȹ
= 0,035 W/mK, mm
40
30
4.2
Minimalna
Ļ
rednioroczna sprawno
Ļę
wytwarzania energii, dla poszczegó
l
nych rodzajów
p
aliw, %
a)
- w
ħ
glowe z paleniskiem retortowym i płynn
Ģ
regulacj
Ģ
mocy
grzewczej (od 30 do 100%)
85
85
b)
- biomasa (wył
Ģ
cznie kotły na paliwa drzewne)
82
82
c)
- gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy
102
102
d)
- pompy ciepła
(COP)
350
(3,5)
350
(3,5)
e)
- system ciepłowniczy
98
98
f)
- energia elektryczna
99
99
4.3
Wyposa
Ň
enie instalacji w armatur
ħ
regulacyjn
Ģ
i systemy
elektronicznego sterowania prac
Ģ
obiegów cyrkulacyjnych.
TAK
TAK
Minimalna klasa sprawno
Ļ
ci zastosowanych nap
ħ
dów elektrycznych w
układzie przygotowania cwu
5)
4.4
IE3
IE2
4.5
Minimalna klasa efektywno
Ļ
ci energetycznej pomp cyrkulacyjnych,
obiegowych i ładuj
Ģ
cych w układzie przygotowania cwu.
A
B
Tabela 2. Minimalne wymagania techniczne obligatoryjne dla budynku wielorodzinnego w
standardzie NF15 i NF40
Lp.
Wymaganie
NF15 NF40
Budynek wielorodzinny
1.
Bryła/konstrukcja budynku
1.1
Graniczne warto
Ļ
ci współczynnikó
w
przenikania ciepła przegród U
max
, W/m2K
1)
a)
-
Ļ
ciany zewn
ħ
trzne
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,15
0,12
0,20
0,15
b)
- dachy, stropodachy i stropy pod
nieogrzewanymi poddaszami lub
nad przejazdami
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,12
0,12
0,15
0,15
c)
- stropy nad piwnicami
nieogrzewanymi i zamkni
ħ
tymi
przestrzeniami podpodłogowymi,
podłogi na gruncie
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,15
0,15
0,20
0,20
d)
- okna, okna połaciowe, drzwi
balkonowe i powierzchnie
przezroczyste nieotwieralne
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
0,80
0,80
1,30
1,00
e)
- drzwi zewn
ħ
trzne, gara
Ň
owe
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
1,00
1,00
1,50
1,50
1.2.
Graniczne warto
Ļ
ci liniowych współczynników strat ciepła mostków cie
p
lnych , W/mK
a)
- płyty balkonowe
0,01
0,20
b)
- pozostałe mostki cieplne
0,01
0,10
Szczelno
Ļę
powietrzna budynku n
50
, 1/h
2)
1.3
0,6
1,00
Układy wentylacji mechanicznej
n
awiewno - wywiewnej z odzyskiem ciepła
3)
2.
2.1.
Minimalna sprawno
Ļę
temperaturowa odzysku ciepła, %
I, II i III strefa klimatyczna
IV i V strefa klimatyczna
80
90
70
80
2.2
Minimalna klasa sprawno
Ļ
ci zastosowanych nap
ħ
dów elektrycznych w
układzie wentylacji
5)
IE3
IE2
2.3
Maksymalna warto
Ļę
współczynnika poboru mocy elektrycznej,
W/(m3/h)
0,30
0,30
2
2.4
Maksymalna warto
Ļę
współczynnika nakładu energii elektrycznej,
Wh/m3
0,30
0,30
Minimalna grubo
Ļę
izolacji przewodów, cm
2.5
12,0
12,0
2.6
Automatyka steruj
Ģ
ca, umo
Ň
liwiaj
Ģ
ca współprac
ħ
z ISD (Infrastruktura
Sieci Domowych)w zakresie 60/100/150% wydajno
Ļ
ci,
wył
Ģ
czenia/wł
Ģ
czenia centrali oraz przej
Ļ
cia w tryb letni, sterowanie
czasowe.
6)
TAK
TAK
3.
Układy i instalacje ogrzewania
Minimalna warto
Ļę
sprawno
Ļ
ci przesyłu, regulacji, akumulacji i
dystrybucji instalacji grzewczej, %
3.1
90
88
3.2
Minimalne grubo
Ļ
ci izolacji cieplnej ruroci
Ģ
gów i armatury dla
materiału o współczynniku przewodzenia ciepła
ȹ
= 0,035 W/mK, mm
25
20
3.3
Minimalna,
Ļ
rednioroczna sprawno
Ļę
wytwarzania energii, dla poszczególnych rodzajów paliw, %
a)
- w
ħ
glowe z paleniskiem retortowym i płynn
Ģ
regulacj
Ģ
mocy
grzewczej (30 do 100%)
88
88
b)
- biomasa (wył
Ģ
cznie kotły na paliwa drzewne)
86
86
c)
- gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy
104
104
d)
- pompy ciepła
(COP)
350
(3,5)
350
(3,5)
e)
- system ciepłowniczy
98
98
f)
- energia elektryczna
99
99
3.4
Wyposa
Ň
enie instalacji w automatyk
ħ
pogodow
Ģ
i urz
Ģ
dzenia
umo
Ň
liwiaj
Ģ
ce regulacj
ħ
temperatury w pomieszczeniach
TAK
TAK
Minimalna klasa sprawno
Ļ
ci zastosowanych nap
ħ
dów elektrycznych w
układzie ogrzewania
5)
3.5
IE3
IE2
3.6
Minimalna klasa efektywno
Ļ
ci energetycznej pomp cyrkulacyjnych,
obiegowych i ładuj
Ģ
cych w układzie ogrzewania.
A
B
4.
Układy i instalacje do przygotowania ciepłej wody u
Ň
ytkowej
4.1
Minimalne grubo
Ļ
ci izolacji cieplnej ruroci
Ģ
gów i armatury dla
materiału o współczynniku przewodzenia ciepła
ȹ
= 0,035 W/mK, mm
40
30
4.2
Minimalna
Ļ
rednioroczna sprawno
Ļę
wytwarzania energii, dla poszczegó
l
nych rodzajów
p
aliw, %
a)
- w
ħ
glowe z paleniskiem retortowym i płynn
Ģ
regulacj
Ģ
mocy
grzewczej (30 do 100%)
88
88
b)
- biomasa (wył
Ģ
cznie kotły na paliwa drzewne)
86
86
c)
- gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy
104
104
d)
- pompy ciepła
(COP)
350
(3,5)
350
(3,5)
e)
- system ciepłowniczy
98
98
f)
- energia elektryczna
99
99
Wyposa
Ň
enie instalacji w armatur
ħ
regulacyjn
Ģ
i systemy
elektronicznego sterowania prac
Ģ
obiegów cyrkulacyjnych.
4.3
TAK
TAK
4.4
Minimalna klasa sprawno
Ļ
ci zastosowanych nap
ħ
dów elektrycznych w
układzie przygotowania cwu
5)
IE3
IE2
4.5
Minimalna klasa efektywno
Ļ
ci energetycznej pomp cyrkulacyjnych,
obiegowych i ładuj
Ģ
cych w układzie przygotowania cwu.
A B
1)
Warto
Ļ
ci współczynnika przenikania ciepła przegród nieprze
Ņ
roczystych nale
Ň
y obliczy
ę
zgodnie z norm
Ģ
PN-EN ISO 6946 „Komponenty budowlane i elementy budynku. Opór
cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania.”, doliczaj
Ģ
c poprawki ze
wzgl
ħ
du na pustki powietrzne w warstwie izolacji, ł
Ģ
czniki mechaniczne przechodz
Ģ
ce przez
warstw
ħ
izolacji oraz opady na dach o odwróconym układzie warstw. Wymagania okre
Ļ
lono z
podziałem na strefy klimatyczne I, II i III oraz IV i V podane w normie PN EN 12831.
2)
Zastosowane rozwi
Ģ
zania konstrukcyjne musz
Ģ
umo
Ň
liwia
ę
osi
Ģ
gni
ħ
cie parametru
szczelno
Ļ
ci powietrznej budynku n
50
na poziomie wskazanym w Tabeli. Prób
ħ
szczelno
Ļ
ci
powietrznej budynku nale
Ň
y przeprowadzi
ę
na etapie budowy, po wykonaniu wszystkich
powłok szczelnych i przechodz
Ģ
cych przez nie instalacji, przy u
Ň
yciu drzwi nawiewnych
(BlowerDoor), zgodnie z norm
Ģ
PN-EN 13829
3)
Dopuszcza si
ħ
w przypadku budynku NF 40 zastosowanie w zakresie wentylacji rozwi
Ģ
za
ı
równowa
Ň
nych do referencyjnego z wentylacj
Ģ
mechaniczn
Ģ
nawiewno – wywiewn
Ģ
z
3
odzyskiem ciepła (zgodnie z wymaganiami okre
Ļ
lonymi w Tabelach 1 i 2) o ile dla rozwi
Ģ
za
ı
tych ł
Ģ
czne zapotrzebowanie energii na potrzeby podgrzania powietrza wentylacyjnego i
energii elektrycznej na nap
ħ
dy urz
Ģ
dze
ı
pomocniczych (wentylatory, grzałki, automatyka
itp.) b
ħ
dzie nie wi
ħ
ksze ni
Ň
w rozwi
Ģ
zaniu referencyjnym, czyli dla wentylacji mechanicznej
nawiewno – wywiewnej z odzyskiem ciepła. W referencyjnym harmonogramie u
Ň
ytkowania
nie mo
Ň
na zakłada
ę
zmniejszenia poni
Ň
ej 65% obliczeniowego strumienia powietrza
wentylacyjnego zgodnie z obowi
Ģ
zuj
Ģ
cymi przepisami.
4)
GWC - oznacza konieczno
Ļę
zastosowania gruntowego wymiennika ciepła do powietrza
wentylacyjnego dla tego standardu
5)
Sprawno
Ļę
silników na potrzeby porównania z wymaganiami IE powinna by
ę
wyznaczana
zgodnie z norm
Ģ
IEC 60034-2-1 Rotating electrical machines – Part 2-1: Standard methods
for determining losses and efficiency from tests (excluding for traction vehicles) z 2007 roku.
6)
Automatyka regulacyjna - centrala wentylacyjna powinna by
ę
wyposa
Ň
ona w układ
automatyki regulacyjnej umo
Ň
liwiaj
Ģ
cy dostosowanie wydajno
Ļ
ci wentylacji do aktualnych
potrzeb. Sterowanie central
Ģ
realizowane jest za pomoc
Ģ
panelu znajduj
Ģ
cego si
ħ
w strefie
mieszkalnej. U
Ň
ytkownik musi mie
ę
mo
Ň
liwo
Ļę
zmiany wielko
Ļ
ci strumienia powietrza
wentylacyjnego
w zakresie 60/100/150%, wył
Ģ
czenia/wł
Ģ
czenia centrali oraz przej
Ļ
cia w tryb letni
(z obej
Ļ
ciem bez odzysku ciepła lub działaj
Ģ
cym tylko wentylatorem wywiewnymi
powietrzem dostaj
Ģ
cym si
ħ
przez rozszczelnione okna). Regulacja wydajno
Ļ
ci mo
Ň
e by
ę
sterowana czasowo według zadanego harmonogramu dziennego/tygodniowego.
Uwaga 1:
Obliczenia nale
Ň
y wykona
ę
zgodnie z wytycznymi opisanymi w punkcie II.2.
Uwaga 2:
W przypadkach, kiedy od strony południowej, zachodniej i wschodniej, okre
Ļ
lony
na podstawie normy PN EN 13790:2009
Ļ
redni wa
Ň
ony współczynnik zacienienia Z jest
mniejszy od 0,60 i standard NF 15 nie jest spełniony, dopuszcza si
ħ
kwalifikacj
ħ
jak dla
budynku o standardzie NF15 pod warunkiem,
Ň
e byłby on spełniony obliczeniowo przy
zało
Ň
eniu braku zewn
ħ
trznych elementów zacieniaj
Ģ
cych budynek.
II.
Sposób
potwierdzenia
spełnienia
przez
projekt
budowlany
przedsi
ħ
wzi
ħ
cia
wymaga
ı
programu
1.
Wytyczne
dotycz
Ģ
ce
zapewnienia
jako
Ļ
ci
projektowania
i
zawarto
Ļ
ci
projektu
budowlanego
Potwierdzenie spełnienia przez budynek wymaga
ı
w zakresie standardu energetycznego z
okre
Ļ
lonej grupy (NF15 lub NF40) nale
Ň
y udokumentowa
ę
poprzez przedstawienie do
weryfikacji:

projektu budowlanego, na podstawie którego uzyskano pozwolenia na budow
ħ
,
wykonanego na bazie przepisów ustawy Prawo budowlane,

bran
Ň
owych projektów wykonawczych umo
Ň
liwiaj
Ģ
cych praktyczn
Ģ
realizacj
ħ
zaprojektowanego budynku, wykonanych zgodnie ze stosownymi przepisami ustawy
Prawo budowlane,

oblicze
ı
potwierdzaj
Ģ
cych
osi
Ģ
gni
ħ
cie
przez
budynek
okre
Ļ
lonego
standardu
energetycznego,
o
Ļ
wiadczenie projektanta,
Ň
e projekt jest wykonany zgodnie z Rozporz
Ģ
dzeniem
Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r.
w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz.U. 2012 nr 0
poz. 462) oraz
zgodnie z wytycznymi NFO
ĺ
iGW
opisanymi w niniejszym
dokumencie.
Projekt budowlany i bran
Ň
owe projekty wykonawcze musz
Ģ
by
ę
wykonane z uwzgl
ħ
dnieniem

4
 minimalnych wymaga
ı
technicznych okre
Ļ
lonych w rozdz. I.
Obliczenia potwierdzaj
Ģ
ce osi
Ģ
gni
ħ
cie przez budynek okre
Ļ
lonego standardu energetycznego
podlegaj
Ģ
weryfikacji w trakcie procedury przyznania dofinansowania i musz
Ģ
zawiera
ę
:

opis zastosowanej metody obliczeniowej,

opis i uzasadnienie przyj
ħ
tych do oblicze
ı
zało
Ň
e
ı
i danych wyj
Ļ
ciowych,

przejrzyst
Ģ
prezentacj
ħ
toku oblicze
ı
w sposób umo
Ň
liwiaj
Ģ
cy weryfikacj
ħ
wyników
po
Ļ
rednich
i
wyniku
ko
ı
cowego
oblicze
ı
na
ka
Ň
dym
kolejnym
etapie
ich
wykonywania.
Do wykonania oblicze
ı
mo
Ň
e by
ę
wykorzystane dowolne, dost
ħ
pne na rynku
oprogramowanie komputerowe, pod warunkiem,
Ň
e obliczenia wykonywane przy jego u
Ň
yciu
s
Ģ
zgodnie z metodyk
Ģ
wykonywania
Ļ
wiadectw charakterystyki energetycznej budynków z
uwzgl
ħ
dnieniem zalece
ı
opisanych w pkt. 2. Nale
Ň
y poda
ę
informacje dotycz
Ģ
ce nazwy i
wersji programu oraz doł
Ģ
czy
ę
do dokumentacji pliki wsadowe z danymi do oblicze
ı
w
oryginalnej wersji elektronicznej i formacie PDF. To samo dotyczy wydruków wyników
oblicze
ı
.
W przypadku samodzielnego wykonania oblicze
ı
, nale
Ň
y zamie
Ļ
ci
ę
pełn
Ģ
dokumentacj
ħ
przebiegu oblicze
ı
w wersji PDF i elektronicznej.
W przypadku zastosowania niekonwencjonalnych i odnawialnych
Ņ
ródeł energii, w tym
wykorzystania ciepła odpadowego i kogeneracji, pomp ciepła itp. wska
Ņ
niki charakteryzuj
Ģ
ce
wydajno
Ļę
energetyczn
Ģ
tych urz
Ģ
dze
ı
i technologii powinny by
ę
okre
Ļ
lone we wła
Ļ
ciwy
sposób dla
Ļ
redniorocznych rzeczywistych warunków i
Ļ
redniorocznych parametrów
eksploatacyjnych na podstawie charakterystyk urz
Ģ
dze
ı
/technologii podanych przez ich
dostawców i producentów w dokumentacji stanowi
Ģ
cej dopuszczenie do obrotu handlowego
w budownictwie lub obliczone samodzielnie na podstawie dost
ħ
pnej i udokumentowanej
wiedzy technicznej.
W przypadku zastosowania instalacji kolektorów słonecznych, wielko
Ļ
ci uzyskanych efektów
energetycznych nale
Ň
y udokumentowa
ę
przy pomocy odpowiednich oblicze
ı
, prawidłowo
Ļ
ci
zało
Ň
e
ı
, wielko
Ļ
ci wska
Ņ
ników, itp.
Obliczenia zapotrzebowania na energi
ħ
u
Ň
ytkow
Ģ
do celów ogrzewania i wentylacji wykonuje
si
ħ
na podstawie statystycznych danych klimatycznych dla obszaru Polski opublikowanych na
stronie internetowej Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, do celów
wykonywania
Ļ
wiadectw charakterystyki energetycznej budynków.
Wytyczne dla osób wykonuj
Ģ
cych charakterystyk
ħ
energetyczn
Ģ
budynków dla celów
programu
Charakterystyk
ħ
energetyczn
Ģ
budynku nale
Ň
y wykona
ę
z uwzgl
ħ
dnieniem nast
ħ
puj
Ģ
cych
wytycznych:
2.

wykona
ę
obliczenia zu
Ň
ycia energii na potrzeby ogrzewania budynku metodyk
Ģ
miesi
ħ
czn
Ģ
zgodnie z norm
Ģ
PN-EN ISO 13790:2008 „Energetyczne wła
Ļ
ciwo
Ļ
ci
u
Ň
ytkowe budynków - Obliczanie zu
Ň
ycia energii do ogrzewania i chłodzenia”,

straty ciepła do gruntu nale
Ň
y oblicza
ę
w sposób dokładny, zgodnie z norm
Ģ
PN-EN
ISO 13370:2001 „Wła
Ļ
ciwo
Ļ
ci cieplne budynków - Wymiana ciepła przez grunt -
Metody obliczania”,

metod
Ģ
dokładn
Ģ
oblicza
ę
pojemno
Ļę
ciepln
Ģ
budynku Cm,
5
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • telefongry.keep.pl






  • Formularz

    POst

    Post*

    **Add some explanations if needed