wyklady z geriatrii(1), geriatria
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
www.pandm.prv.pl
Wykład 1 (III rok – geriatria z fizjo)
Temat : Rehabilitacja osób w podeszłym wieku.
U pacjentów z osteoporoz
Ģ
nie wskazane s
Ģ
ę
wiczenia w odci
ĢŇ
eniu.
Niska aktywno
Ļę
osób w wieku podeszłym :
-
rzeczywiste zmiany stracze
-
tryb
Ň
ycia prowadz
Ģ
cy do powstania zespołu hypodynamikii
-
współistniej
Ģ
ce zmiany patologiczne
Rehabilitacja oraz pierwotna i wtórna profilaktyka chorób ludzi starszych poprzez
aktywizacj
ħ
ruchow
Ģ
(kinezyterapia i masa
Ň
)
Rehabilitacja
-
minimalizuje lub eliminuje
•
niepo
ŇĢ
dane skutki chorób
-
16% populacji geriatrycznej wyst
ħ
puje w Polsce
niesprawno
Ļę
psychofizyczn
Ģ
-
przeci
ħ
tnie dalsze trwanie
Ň
ycia od momentu osi
Ģ
gni
ħ
cia wieku emerytalnego
•
ponad 12 lat dla M
•
ponad 20 lat dla K
- ok. 1 500 000 osób w wieku podeszłym ma ograniczon
Ģ
mobilno
Ļę
-ponad 120 000 to ludzie le
ŇĢ
cy
Zmiany fizjologiczne towarzysz
Ģ
ce starzeniu
•
Zmiany w układzie kr
ĢŇ
enia
polegaj
Ģ
na zmniejszeniu elastyczno
Ļ
ci
Ļ
cian naczy
ı
krwiono
Ļ
nych, podwy
Ň
szenia ci
Ļ
nienia t
ħ
tniczego i przero
Ļ
cie m sercowego co
skutkuje zmniejszeniem pó
Ņ
no rozkurczowego rytmu komorowego i ….(?)
•
Po 25 r.
Ň
max minutowe zu
Ň
ycie tlenu w czasie wysiłku fizycznego spada co 10 lat o
5-25%
•
Zmiany płucne
polegaj
Ģ
na utracie elastyczno
Ļ
ci tkanek a tak
Ň
e stopniowym
zmniejszaniu si
ħ
liczby p
ħ
cherzyków płucnych. Te fizjologiczne procesy zmniejszaj
Ģ
tolerancj
ħ
na wysiłek aerobowy
•
W miar
ħ
starzenia dochodzi do
:
-utraty neuronów
-wydłu
Ň
enia czasu reakcji odruchowej
-spadku stabilnej równowagi
Ļ
rodowiska wewn
ħ
trznego (homeostazy)
-spadku szybko
Ļ
ci przewodzenia nerwowego
•
Starzenie powoduje obni
Ň
enie st
ħŇ
enia estrogenów, androgenów i hormonu wzrostu.
•
Z wiekiem wzrasta cz
ħ
sto
Ļę
depresji i spada motywacja do codziennego
funkcjonowania i wzrasta
Ļ
miertelno
Ļę
.
•
Najłatwiej zauwa
Ň
alne zmiany dotycz
Ģ
układu mm-szkieletowego
•
Spada beztłuszczowa masa ciała, ro
Ļ
nie za
Ļ
zawarto
Ļę
tłuszczu
Ļ
ródmi
ĢŇ
szowego,
•
Ograniczona zostaje ruchomo
Ļę
stawowa, zmniejsza si
ħ
siła i wytrzymało
Ļę
mm
Siła mm utrzymuje si
ħ
na dobrym poziomie a
Ň
do 50 lat ale co ka
Ň
de nast
ħ
pne 20 lat
stwierdza si
ħ
zwykle nawet 15% jej spadek.
•
Post
ħ
puje spadek g
ħ
sto
Ļ
ci tkanki kostnej
- u kobiet od 35 r.
Ň
1
•
www.pandm.prv.pl
- u m
ħŇ
czyzn od 50 r.
Ň
- u wi
ħ
kszo
Ļ
ci osób w 70 r.
Ň
dochodzi do utraty 10%-15% szczytowej masy kostnej
Jednym z objawów staro
Ļ
ci jest widoczny regres motoryczno
Ļ
ci.
Zanik p
ħ
du ruchu prowadzi do stanu w którym intensywniejszy wysiłek stanowi trudno
Ļę
.
•
Obni
Ň
enie sprawno
Ļ
ci analizatorów: wzrokowego, słuchowego i czucia gł
ħ
bokiego
otaczaj
Ģ
cego
Ļ
rodowiska oraz utrudnia adekwatn
Ģ
do nich reakcj
ħ
•
Zanika potrzeba ruchu, a w konsekwencji hipodynamii zmniejsza si
ħ
tempo
wykonywania czynno
Ļ
ci
•
Zanika szybko
Ļę
, gibko
Ļę
, zr
ħ
czno
Ļę
, wytrzymało
Ļę
Trudniejsza adaptacja do wysiłku oraz spowolnienie procesów odnowy po jego
wykonaniu
•
Motoryczno
Ļę
starcza
odznacza si
ħ
stereotypowo
Ļ
ci
Ģ
- utrwalony szablon post
ħ
powania
ruchowego jest trudny do przełamania ,wprowadzane zmiany wymagaj
Ģ
systematyczno
Ļ
ci i
długotrwałej pracy.
Regres motoryczno
Ļ
ci uwidacznia si
ħ
niepewno
Ļ
ci
Ģ
ruchów i niezaradno
Ļ
ci
Ģ
starego
człowieka.
Procesy starzenia wpływaj
Ģ
równie
Ň
na sfer
ħ
psychiki.
Mo
Ň
na wyodr
ħ
bni
ę
pewne zmiany sfery psychospołecznej charakterystyczne dla wi
ħ
kszo
Ļ
ci
starzej
Ģ
cych si
ħ
ludzi
-spadek aktywno
Ļ
ci i sprawno
Ļ
ci psychicznej
-spadek aktywno
Ļ
ci społecznej
-spadek poczucia zabezpieczenia w sferze psychicznej i fizycznej
-spadek zdolno
Ļ
ci adaptacyjnych i ich tempa
-wycofanie si
ħ
ze spraw innych ludzi i otoczenia
-ograniczenie planów do obszaru własnej osoby i codziennej egzystencji
-kostnienie systemu warto
Ļ
ci
-trudno
Ļ
ci w zaspokojeniu potrzeby własnej warto
Ļ
ci, aprobaty i uznania
-odsuwanie realizacji zamierze
ı
-apoteoza przeszło
Ļ
ci
-ograniczenie samokrytycyzmu
-egocentryzm
Rozwijaj
Ģ
si
ħ
równolegle zmiany inwolucyjne i patologiczne zarówno w sferze fizycznej i
psychospołecznej.
W rehabilitacji geriatrycznej spotykamy si
ħ
z wieloma ograniczeniami mo
Ň
liwo
Ļ
ci
prowadzenia terapii. Istotne jest stanowcze okre
Ļ
lenie wydolno
Ļ
ci fizycznej ograniczonej
wiekiem i chorob
Ģ
poprzez wykonywanie
prób wydolno
Ļ
ciowych submaxymalnych i testów
czynno
Ļ
ciowych.
Elementem ko
ı
cowym tego etapu post
ħ
powania jest
Ļ
cisłe sprecyzowanie przeciwwskaza
ı
i
zagro
Ň
e
ı
mog
Ģ
cych wyst
Ģ
pi
ę
w procesie usprawnienia.
Dla rehabilitacji ruchowej mo
Ň
na okre
Ļ
li
ę
4 poziomy działa
ı
w których celem terapii jest:
•
Osi
Ģ
gni
ħ
cie pełnego zdrowia
•
Osi
Ģ
gni
ħ
cie samodzielno
Ļ
ci
•
Osi
Ģ
gni
ħ
cie maxymalnego usprawnienia
•
Zmniejszenie dyskomfortu w chorobie
2
•
www.pandm.prv.pl
Za cel podstawowy rehabilitacji geriatrycznej uznaje si
ħ
doprowadzenie do takiej sprawno
Ļ
ci
i wydolno
Ļ
ci fizycznej aby osoba starsza była samowystarczalna w swoim miejscu
zamieszkania
W praktyce klinicznej najcz
ħĻ
ciej d
ĢŇ
ymy do maksymalnego usprawnienia pacjenta i
zmniejszenie dyskomfortu wynikaj
Ģ
cego z przewlekłej choroby i długotrwałego bólu
Za cel równoległego działania nale
Ň
y uwa
Ň
a
ę
przekonanie pacjenta o konieczno
Ļ
ci codziennej
aktywno
Ļ
ci
Wymogi bezpiecze
ı
stwa podczas realizacji usprawniania:
•
Du
Ň
a cierpliwo
Ļę
•
Umiej
ħ
tno
Ļę
nawi
Ģ
zania kontaktu z pacjentem
•
Wywołanie w pacjencie poczucia pełnego bezpiecze
ı
stwa podczas zaj
ħę
Odpowiednia motywacja do
ę
wicze
ı
Oprócz standardowych metod oceny przyj
ħ
tych w rehabilitacji okre
Ļ
laj
Ģ
cych sił
ħ
i stopie
ı
napi
ħ
cia mm oraz zakres ruchomo
Ļ
ci stawów u pacjentów starych cenne mog
Ģ
by
ę
obserwacje dotycz
Ģ
ce sprawno
Ļ
ci pacjenta w czynno
Ļ
ciach codziennych, jego koordynacji
wzrokowo-ruchowej.
Instrukta
Ň
dalszego post
ħ
powania rehabilitacyjnego w warunkach domowych.
Testy oceny funkcjonalnej :
1.siad-wstanie - raz
2.stanie 10s
3.stanie 60s
4.siad-wstanie 30s
5.mycie twarzy
6.obrócenie karty w r
ħ
kach do gry
7.zdejmowanie i zakładanie swetra
8.przemieszczanie krzesła
9.6m – spacer,równie
Ň
w wózku
10.6 minutowy – spacer -//-
11.wykonanie telefonu
Unieruchomienie pacjenta geriatrycznego powoduje
-ju
Ň
w 4 dobie wzrost wydalania wapnia i azotu co wzmaga osteoporoz
ħ
i zanik masy mm
-ogólne osłabienie i niekorzystne reakcje ortostatyczne wywołuj
Ģ
ce u pacjenta niech
ħę
do
podejmowania prób wstawania z łó
Ň
ka
Dlatego najcz
ħĻ
ciej intensywna interwencja z wczesn
Ģ
rehabilitacj
Ģ
jest mniej gro
Ņ
na ni
Ň
pozostanie pacjenta w łó
Ň
ku
U osób starszych istniej
Ģ
czynniki utrudniaj
Ģ
ce utrzymanie lub odzyskanie sprawno
Ļ
ci
funkcjonalnej w
Ļ
ród których mo
Ň
na wymieni
ę
•
brak motywacji
•
depresje
•
ot
ħ
pienie
•
niedo
Ň
ywienie
•
spadek siły i wytrzymało
Ļ
ci mm
•
upo
Ļ
ledzenie koordynacji i równowagi
•
choroby wielonarz
Ģ
dowe
3
•
www.pandm.prv.pl
Ę
wiczenia
U osób geriatrycznych stosuje si
ħ
:
-biofeedback – platforma balansowa – obiektywna ocena niestabilno
Ļ
ci postawy i wskazuje
zaburzenia równowagi.
-zabiegi fizykalne – ograniczamy do minimum
-
ę
wiczenia Buergera i Ratchow’a
- masa
Ň
leczniczy – stosuje si
ħ
w profilaktyce i leczeniu wielu chorób wieku podeszłego
m.in.: ortopedii, reumatologii, chirurgii i neurologii
-terapi
ħ
zaj
ħ
ciow
Ģ
- uzupełnienie lub kontrola
ę
wicze
ı
stosowanych w gimnastyce leczniczej,
stawia przed chorym cel.
-powtarzany stale ruch jest najlepszym sposobem reedukacji i automatyzacji, powstaje szereg
odruchów ła
ı
cuchowych co wpływa na opó
Ņ
nienie zm
ħ
czenia, skrócenie czasu
Ļ
wiadomej
reakcji
-zmniejszenie ryzyka upadków nale
Ň
y m.in. oceni
ę
równowag
ħ
i chód stosuj
Ģ
c np.
test
„wsta
ı
i id
Ņ
” UP&GO
. Równowag
ħ
oceniamy indywidualnie np. polecenie stania na
baczno
Ļę
-przeciwdziałanie upadkom –
metoda konwencjonalna lub wstecznego uczenia si
ħ
ruchów
. Obrót na bok, podniesienie si
ħ
i przej
Ļ
cie do pozycji siedz
Ģ
cej.
-Nale
Ň
y pami
ħ
ta
ę
Ň
e na równowag
ħ
wpływa wiele leków
-spadek zjawiska hipotonii ortostatycznej- pomocne s
Ģ
po
ı
czochy elastyczne, opaski,
krzy
Ň
owanie nóg podczas stania – wzmaga kr
ĢŇ
enie i napi
ħ
cie mm ,zapobiegaj
Ģ
nagłym
spadkom ci
Ļ
.t
ħ
tniczego
-Zaburzenia równowagi – nauka chodu przy barierkach, balkoniku, trójnogu lub o lasce
-Nale
Ň
y zwróci
ę
uwag
ħ
na wyrobienie wła
Ļ
ciwego stereotypu chodu, koordynacji ruchów i
wytrzymało
Ļ
ci, technik
Ģ
prawidłowej asekuracji
-stopniowanie trudno
Ļ
ci
-chód po schodach
W niektórych przypadkach rehabilitacji a ma decyduj
Ģ
ce znaczenie w procesie leczenia
-po incydentach mózgowych np.udar
-po zabiegach operacyjnych (zespolenie ,złamanie szyjki ko
Ļ
ci udowej ,amputacje)
Test
– stanie na jednej nodze na materacu to jest badanie i
ę
wiczenie równowa
Ň
ne
Stopniowo co tydzie
ı
wydłu
Ň
amy czas
ę
wicze
ı
Ę
wiczenia mo
Ň
na prowadzi
ę
:
-
w sposób ci
Ģ
gły
-
kilka serii w ci
Ģ
gu dnia
-docelowo 30-40 min dziennie
Cz
ħ
sto
Ļę
:
-
wi
ħ
kszo
Ļę
dni w tygodniu
Intensywno
Ļę
:
-
niewielka
-
umiarkowana
-
du
Ň
a
w zale
Ň
no
Ļ
ci od sprawno
Ļ
ci pacjenta
Trening oporowy lub siłowy ma by
ę
dodatkiem do
ę
wicze
ı
aerobowych.
4
www.pandm.prv.pl
Nale
Ň
y zastanowi
ę
si
ħ
nad zaleceniem 4-6 podstawowych
ę
wicze
ı
oporowych, które mogłyby
wykonywa w odpowiednim tempie.
Zalecenia dla okre
Ļ
lonych grup pacjentów:
POCHP i astma oskrzelowa
-
ę
w.du
Ň
ych grup mi
ħ
sniowych
-
system
ę
w. – aerobowe
-
basen
-
rower stacjonarny
-
OSTEOPENIA i osteoporoza
-
ę
w.siłowe 4x tyg.przez 45-60 min.
W bezpiecznym przemieszczaniu si
ħ
olbrzymi
Ģ
rol
ħ
odgrywa odpowiednie obuwie.
Dobór odpowiedniego gorsetu do unieruchomienia lub odci
ĢŇ
enia
Odpowiedni dobór wózka, kul itp.
Odpowiednie wyposa
Ň
enie łazienki
Po 65r.
Ň
nadwag
ħ
ma 45% kobiet
Opracowanie realnego, zindywidualizowanego programu uwzgl
ħ
dniaj
Ģ
cego oczekiwania
pacjenta i lekarza.
Wiele osób w podeszłym wieku przyjmuje leki które w czasie wysiłku fizycznego mog
Ģ
wywoła
ę
objawy niepo
ŇĢ
dane:
-
leki przeciwnadci
Ļ
nieniowe
– beta adrenolityki i antagoni
Ļ
ci wapnia wywołuj
Ģ
bradykardi
ħ
i maskuj
Ģ
objawy hipoglikemii
-leki moczop
ħ
dne
- odwodnienie, hipotonia ortostatyczna, dyselektrolitemi oraz kurcze mm.
-beta adrenolityki
– upo
Ļ
ledzaj
Ģ
zu
Ň
ycie glukozy przez pracuj
Ģ
ce mm
-psychotropowe
– hipertermia, odwodnienie
-przeciwdepresyjne i uspokajaj
Ģ
ce
– senno
Ļę
i hipotonie ortostatyczna
-insulina i pochodne sulfonylomocznika
– hipoglikemia
-leki przeciwkrzepliwe
– ryzyko krwotoku
Dobór
ę
wicze
ı
:
Dobór
ę
wicze
ı
– program
ę
w. powinien zawiera
ę
ę
wiczenia
-
aerobowe,
-
elementy treningu
-
siły
równowagi
Wa
Ň
n
Ģ
rol
ħ
odgrywa o
Ļ
wietlenie, temperatura, bezpiecze
ı
stwo i brak przeszkód w miejscu
ę
wicze
ı
.
5
-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]