wyklady 2006-2007, Płyta farmacja Poznań, IV rok, LEK NATURALNY
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
FITOHORMONY
Są to związki występujące w roślinach wykazujące działanie zbliŜone do hormonów.
NaleŜą do nich:
a) cytokininy (odpowiedniki cytokin)
b) gibereliny
c) auksyny
d) fitoestrogeny (związki zbliŜone do estrogenów)
e) fitosterole (b-sitosterol – składnik czynny surowców roślinnych stosowany w chorobie gruczołu
krokowego)
f) brassinoidy
g) melatonina
Badania na dalekim wschodzie
Wysokie spoŜycie roślin bogatych w fitohormony (soja i inne strączkowe).
Niski poziom zapadalności na nowotwory hormonozaleŜne i choroby naczyniowe.
Zapadalność na raka piersi w krajach azjatyckich jest 5-krotnie niŜsza niŜ w Europie czy USA.
Mniejszy wskaźnik zachorowalności na raka jelita grubego, prostaty, choroby wieńcowej i miaŜdŜycy.
Konsumpcja fitosteroli w diecie azjatyckiej wynosi 300-450mg, w diecie Zachodu 80mg.
Zapotrzebowanie dzienne na izoflawony dla kobiet w okresie przejściowym wynosi 40-45mg, a w
Europie spoŜywa się mniej niŜ 5mg.
Konsumpcja soi w Chinach i Japonii w przeliczeniu na genisteinę wynosi 20-80mg.
MENOPAUZA
Jest wynikiem zredukowanej produkcji estrogenów poprzedzonej spadkiem poziomu progesteronu.
Estradiol – wytwarzany w jajnikach, warunkuje rozwój narządów i Ŝeńskich cech płciowych II-
rzędowych (estradiol, estron, estriol – wydalane z moczem
Progesteron – umoŜliwia zagnieŜdŜenie w macicy jaja i utrzymanie ciąŜy; wytwarzany w ciałku Ŝółtym i
łoŜysku macicznym, od 3 miesiąca wytwarzany takŜe przez korę nadnerczy
Niedobór tych hormonów moŜe mieć niekorzystne działanie.
Objawy związane z niedoborem estrogenów:
a) nieregularne miesiączkowanie
b) uderzenia krwi do głowy z uczuciem gorąca
c) przyspieszona czynność serca i oddechu
d) nadmierne pocenie się
e) bóle i zawroty głowy
f) chwiejność emocjonalna
g) draŜliwość
h) depresja
i)
osłabienie pamięci
Zmiany ogólnoustrojowe:
a) wzrost ciśnienia tętniczego krwi
b) bóle stawowe
c) postępująca osteoporoza
Brak równowagi w prawidłowym wydzielaniu estrogenów i progesteronu:
a) zwiększone CL i LDL (predyspozycje do rozwoju miaŜdŜycy)
b) sprzyja powstawaniu choroby wieńcowej
c) powoduje zwiększenie insulinooporności
d) zwiększa ryzyko złamań
e) jest przyczyną częstych stanów zapalnych cewki zapalnej
1
Źródła:
Przyprawy – anyŜ, czosnek, kminek, koper
Rośliny strączkowe – soja, groch, soczewica
Ziarna – jęczmień, pszenica, Ŝyto, ryŜ
Rośliny pastewne – lucerna, koniczyna
Owoce – jabłko, gruszka, winogrona, wiśnie
Klasy fitoestrogenów:
1) Izoflawony (występują w roślinach strączkowych i zboŜach):
a) genisteina
b) biodhanina A
c) daidzeina
d) formonetyna
2) Lignany (występują w kiełkach i uprawach pastewnych):
a) sekizolarycyrezynol
b) metoirezynol
3) Kumestany (występują w owocach, warzywach i nasionach):
a) kumestrol
b) mirestrol
Kumestany mają najsilniejsze działanie.
Mechanizm działania
Posiadają pierścień fenolowy – podobne do syntetycznych estrogenów
WiąŜą się one z rec.i estrogenowymi neuronów podwzgórzowych i hamują wydzielanie hormonu LH.
Receptory estrogenowe
a
- Ŝeńskie narządy hormonozaleŜne, silniej wiąŜą endogenne estrogeny
Rec. estrogenowe
b
- zlokalizowane w tk. nierozrodczych (kom. kości szkieletowych i śródbłonka
naczyń)
Genisteina sojowa – wiąŜe się z receptorem
b
20x lepiej niŜ z receptorem
a
tkanek rozrodczych
Fitohormony będą skuteczne wobec łagodnych niedogodności.
Hormonoterapia trwa 3-5 lat.
W przypadku predyspozycji genet. do powstawania nowotworów nie naleŜy stosować hormonoterapii.
Działanie biologiczne:
a) korzystnie zmieniają profil lipidowy krwi
b) polepszają parametry mineralizacji kości u kobiet po menopauzie
c) zmniejszają tworzenie płytek miaŜdŜycowych w naczyniach
d) obniŜają poziom 4-OH estradiolu (kancerogenny produkt rozkładu estrogenu)
e) prawdopodobnie zmniejsza ryzyko wystąpienia raka piersi, jajnika, prostaty, okręŜnicy
f) mają bardzo silne działanie przeciwutleniające
Surowce roślinne
Z nasion granatu – estron
Substancje o strukturze stilbenu podobna do dietylostilbestrolu wykryto w niektórych rodzajach
koniczyny
Porfiryty zwiększają wydzielanie hormonów gonadotropowych przez przysadkę znajdującą się w duŜych
ilościach w liściach marchwi.
Glycine max – soja
Fabaceae
Semen sojae
Izoflawony
(genisteina i daidzeina)
Bezpieczny surowiec w leczeniu objawów menopauzy
2
Genisteina ma zastosowanie w onkologii, wpływa na potencję u męŜczyzn.
Cimicifuga racemosa - Pluskwica groniasta
Ranunculaceae
Akteina
, 27-deoksyakteina
Niewyjaśniony mechanizm działania.
Polecana w łagodzeniu objawów okołomenopauzalnych.
Bezpieczne stosowanie:
- nie stosować dłuŜej niŜ 6 miesięcy
- nie stosować w ciąŜy i laktacji
- sprzeczne informacje dotyczące stosowania u kobiet z rakiem piersi
Vitex agnus-castus – Niepokalanek pieprzowy
Verbenaceae – Werbenowate
Fructus Viticis
- flawonoidy (witeksyna, izowiteksyna, kastycyna, penduletyna)
- alkaloidy (witycyna)
- irydoidy (aukubina, agnusyd)
- wpływa na układ przysadkowo-podwzgórzowy (podwyŜsza poziom LH, zmniejsza FSH)
- hamuje wydzielanie protaktyny (wyciągi wodno-alkoholowe)
- nieregularne cykle menstruacyjne
- zespół napięcia przedmiesiączkowego
- mastodynia
W badaniach klinicznych oceniano takŜe jego efektywność w:
- zwiększa laktację
- leczeniu objawów menopauzy
- mastopatii
- w hiperprolaktynemii
- zbyt obfitym miesiączkowaniu
Pulsatilla vulgaris - Sasanka zwyczajna
Pulsatilla pratensis - Sasanka łąkowa
Ranunculaceae
Herba Pulsatillae
Lakton – anemonie, protoanemonin
Korzystne działanie przy bolesnym miesiączkowaniu i nadmiernym pobudzeniu płciowym
Anemonin ma prawdopodobnie działanie hipotensyjne.
Rheum rhaponticum – Rabarbar ogrodowy
Polygonaceae – Rdestowate
Folium Rei
Rapontycyna
- brak miesiączek
- zaburzenia klimakteryczne
Lithospermum officinalis - Nawrot lekarski
Boraginaceae – Szorstkolistne
3
Semen lithospermi
Kwasy polifenolowe
– kwas litospermowy
zoŜony mechanizm działania – unieczynnianie hormonów gonadotropowych krąŜących we krwi oraz
hamowanie syntezy i wydzielania gonadotropin przysadkowych
Działanie przeciwgonadotropowe o antyowulacyjne.
MoŜliwość wykorzystania jako środek antykoncepcyjny.
FITOSTEROLE
Są to związki o budowie sterolu występujące w roślinach.
Otrzymuje się z niezmydlających się frakcji tłuszczów roślinnych.
Szczególnie rozpowszechnione w świecie roślin wyŜszych są b–sitosterol i stigmasterol.
FITOSTEROLE
Sitosterole
Mają znaczenie jako leki zmniejszające stęŜenie CHL we krwi
b
-sitosterol wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.
SłuŜy do półsyntezy hormonów steroidowych.
b
-sitosterol stanowi między innymi składnik czynny surowców roślinnych stosowanych w chorobach
gruczołu krokowego.
Stigmasterol występuje m. in. w soi i fasoli indyjskiej.
Jest produktem wyjściowym do syntezy hormonów steroidowych.
Ergosterol został wykryty w przetrwalnikach Claviceps purpura.
SłuŜy do otrzymywania witaminy D.
PRZEROST PROSTATY
I stadium
Oddawanie moczu w nocy (częściej niŜ 3 razy)
Częste oddawanie moczu
Słaby strumień moczu
II stadium
Upośledzenie czynności pęcherza moczowego
Pośpieszne i niecałkowite opróŜnianie pęcherza moczowego
Cucurbita pepo – Dynia zwyczajna
Cucurbitaceae
Semen Cucurbitae
Fitosterole – zwłaszcza
d
-7-fitosterol
Sole mineralne
In vitro wykazano, Ŝe nasiona dyni hamują 5-
-reduktazę.
In vivo działanie antyandrogenne i przeciwzapalne.
Mechanizm działania jest wciąŜ niejasny (7-d-fitosterol prawdopodobnie blokuje receptory androgenowi
przed dihydrotestosteronem).
a
Zea mays – Kukurydza zwyczajna
Poaceae
Sigma maydis
Sitosterole (
b
-sitosterol, ergosterol, stigmasterol)
4
Olej tłusty
Znamiona kukurydzy są stosowane w stanach zapalnych cewki moczowej i pęcherza.
Profilaktycznie i leczniczo w przeroście gruczołu krokowego
Olej z zarodków znajduje zastosowanie w leczeniu objawów łagodnego przerostu stercza.
Urtica dioica – Pokrzywa zwyczajna
Urticaceae
Radix Urticae
Sterole (3-b-sitosterol, 3-b-D-glukozyd sitosterolu)
UDA – składa się z 6 izolektyn
Sugeruje się podobieństwo UDA do białka surowiczego wiąŜącego hormony płciowe (SHBG), któremu
przypisuje się role w powstawaniu gruczolaka stercza.
Stosowany w trudnościach z oddawaniem moczu w I i II stadium przerostu gruczołu krokowego.
Długotrwałą terapia
Serenoa repens – Palma sabalowa (Sabal serrulata)
Arecaceae
Fructus Sabalis
Olej tłusty bogaty w kwasy tłuszczowe, fitosterole (
b
-sitosterol) i polisacharydy
In vitro hamuje 5-
-reduktazę i aromatazę (enz. odgrywające znaczenie w leczeniu przerostu prostaty).
Działanie przeciwwysiękowe i przeciwazapalne – wyciąg wodny w badaniach na zwierzętach
Polecana w łagodnym przeroście gruczołu krokowego (I i II stadium).
Ma właściwości moczopędne i antyseptyczne w obrębie dróg moczowych.
Zmniejsza dolegliwości urologiczne:
- zmniejsza napięcie mięśni gładkich dróg moczowych i obrzęki
- poprawia elastyczność gruczołu
a
W świetle nowych badań moŜe zmniejszać wielkość gruczołu krokowego (prawdopodobnie
kw.tłuszczowe).
Pygeum africanum – Śliwa afrykańska
Rosaceae
Cortex Pygei
Zespół lipidowo-steroidowy
In vitro wyciąg:
- regeneruje komórki nabłonka gruczołu krokowego i pobudza jego zdolność wydzielniczą
- zmniejsza objętość gruczolaka, zapobiega jego powstawaniu
Zastosowanie:
- przerost prostaty z zastojem moczu
- zaburzenia oddawania moczu
- przed i po zabiegach chirurgicznych na gruczole krokowym
- stany chorobowe gruczołu nie kwalifikują się do zabiegu
- terapia co najmniej 4-tygodniowa PROSTATONIM – synergizm działania (+ pokrzywa)
WITAMINY, MIKRO- I MAKROELEMENTY-
PREPARATY DOST
Ę
PNE W OBROCIE APTECZNYM
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]