wyklad5, Ekonomia pracy, Chmielewiec
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Współczesne teorie zatrudnienia i bezrobocia – wprowadzenie:Podział teorii zatrudnienia na tradycyjne i współczesne ma wdużej mierze charakter umowny,gdyż późniejsze doktryny nawiązujądo wcześniejszych bądź poprzez asymilację ich niektórych twierdzeń,bądź też poprzez ich krytykę i rozwinięcie własnych opozycyjnych ujęć.Wiele wskazuje na to, że analizy bezrobocia prowadzone w ramachtradycyjnej ekonomii neoklasycznej i keynesistowskiej wyznaczałygłówne kierunki dalszych badań nad tym zjawiskiem.W związku z tymza tradycyjne teorie bezrobocia uznano te, którekończą się na dociekaniach Keynesa.Skończył się wówczas pierwszyetap wielkiego sporu teoretycznego wokół problemu bezrobocia.Lata siedemdziesiąte przyniosły istotne przewartościowanie w teoriiekonomii, polegające na odrodzeniu się kierunków nawiązujących do ujęćneoklasyków.I tak,teoretyczne ujęcia bezrobocia w latach siedemdziesiątych,osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku stanowią przedmiotrozważań niniejszego wykładu.1Współczesne teorie zatrudnienia i bezrobocia –teorie bezrobocia równowagi:W końcu lat sześćdziesiątych dwaj ekonomiści amerykańscy,MiltonFriedman1i Edmund S. Phelps2,prowadząc niezależne badania,wysunęli nieco odmienne od Phillipsa ujęcie związku inflacji ibezrobocia,które weszło do literaturypod nazwą teorii naturalnej stopybezrobocia.Naturalna stopa bezrobocia stanowi wielkość charakterystycznądla stanu równowagi, w tym również równowagi na rynku pracy.Przyczym jej istnienie wiąże się z niedoskonałym funkcjonowaniem rynkupracy, z odstępstwami faktycznego działania tego rynku od modeludoskonałej konkurencji.W rzeczywistości bezrobocie nie może nigdy zostaćwyeliminowane całkowicie i w związku z tym naturalna stopabezrobocia jest zawsze większa niż zero.Gdy robotnicy zasilają szeregi zasobów zatrudnieniowych po razpierwszy lub po przejściowej przerwie, to potrzebują pewnego czasu naznalezienie pracy. W ciągu tego okresu zalicza się ich do bezrobotnych.Podobnie, gdy robotnicy porzucają dotychczasową pracę, to często upływapewien czas, zanim znajdą nową.Można więc stwierdzić, że„naturalna stopa bezrobocia stanowitaki minimalny procent siły roboczej, który nie znajduje zatrudnieniaz powodu strukturalnych problemów gospodarki i przechodzeniamiędzy poszczególnymi miejscami pracy”.Jest to zatem nieuniknionypoziom bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego w gospodarce, którejfunkcjonowanie odbiega od doskonałej konkurencji.Naturalną stopę bezrobociaw sytuacji, gdy bezrobocie utrzymujesię na stałym poziomiemożna wyrazić jako iloraz stopy utraty pracyprzez stopę znajdowania pracy.Zatem wysoka stopa naturalna występuje na rynku pracy z wysokimistopami dopływu i niskimi stopami odpływu bezrobotnych.12Zob. M. Friedman,The Role of Monetary Policy, American Economic Review,March 1968.Zob. E.S. Phelps,Money-Wage Dynamics and Labour Market Equilibrium, Journal of Political Economy,No 76, Part2, 1968.2Współczesne teorie zatrudnienia i bezrobocia –teorie bezrobocia równowagi:We współczesnej gospodarce,nastawionej na zapobieganiewysokiej stopie inflacji,naturalna stopa bezrobocia oznacza ten jejnajniższy poziom, który da się utrzymać.Tym samym wskazujenajwyższą możliwą wielkość zatrudnienia i odpowiada potencjalnemupoziomowi produktu w danym kraju.Implikuje ona istnieniemaksymalnego, dającego się utrzymać poziomu produkcji(tj. realnegoproduktu narodowego brutto),przy którym nie występuje tendencja anido przyspieszania, ani do zwolnienia tempa inflacji.Siły oddziałującena płace i ceny równoważą się.Ogólnie rzecz biorąc,poniżej stopy naturalnej inflacja wykazujetendencję do wzrostu, a powyżej tej stopy – do spadku.Hipoteza postawiona przez Friedmana i Phelpsa mówiła orozróżnieniu pomiędzy krótkookresowymi i długookresowymi efektaminieoczekiwanych zmian w globalnym popycie nominalnym3.Do analizywprowadzono tzw. oczekiwania adaptacyjne, które stały się zmiennąokreślającą krótkookresową krzywą Phillipsa, oraz pojęcie naturalnejstopy bezrobociajako czynnika determinującego położeniedługookresowej krzywej Phillipsa.Według Friedmana i Phelpsa, w gospodarce rynkowej działająmechanizmy sprowadzające bezrobocie faktyczne do poziomubezrobocia naturalnego.Odchylenia bezrobocia faktycznego od poziomunaturalnego mogą mieć, ich zdaniem, jedynie charakter przejściowy.W krótkim okresie, jeśli na rynku pojawi się nieoczekiwanywzrost nominalnego popytu globalnego, to producent zwiększy swojąprodukcję i zatrudni nowych pracowników, oferując im wyższe płacenominalne.Nie potrafi on jednak dokładnie określić, czy ten wzrost towyłącznie zwiększenie popytu na produkowane przez niego dobro, czy teżprzyrost popytu globalnego. W związku z tym interpretuje to zjawiskojako przynajmniej częściowy wzrost zapotrzebowania na swoje dobra i wnastępstwie zwiększa produkcję, sprzedając ją zarazem po wyższej cenie.Jednocześnie zwiększa płace nominalne, by zachęcić do podjęcia pracynowych pracowników.3Trzeba tu podkreślić, że A.W. Philips nie rozpatrywał działania podmiotów i jego skutków w dwóch różnych okresach(krótkim i długim). Przyjmował on, iż zawsze działania i skutki są takie same i stałe w czasie. Stąd też zamiennośćmiędzy bezrobociem a inflacją ma stabilny charakter. Natomiast u M. Friedmana skutki działań są różne w zależnościod okresu.3Współczesne teorie zatrudnienia i bezrobocia –teorie bezrobocia równowagi:Oferowanyprzezproducentawzrostnominalnegowynagrodzenia jest niższy od oczekiwanego przez niego wzrostu cenydobra. W efekcie płaca realna,definiowana przez producenta jakorelacja płacy nominalnej do ceny produkowanego dobra,którą wypłacapracownikowi, jest niższa.W sytuacji,gdy producent zwiększy zapotrzebowanie na pracę izaproponuje wyższe uposażenie nominalne, to pracownik,chcącuzyskać wyższe zarobki,podejmie tę pracę. Uzna onbowiem,że płacarealna,rozumiana przez niego jako relacja nominalnej płacy dooczekiwanego na podstawie jego wiedzy przeciętnego poziomu cen,uległa zwiększeniu. W rezultacie takich działań obu podmiotów stopabezrobocia zmniejszy się(wykres nr 1, sytuacjaA-B).Jednakże obaj, tj. producent i pracownik, podejmują decyzjeoparte na błędnych przesłankach.Pierwszy z nich dysponujeniewystarczającymi informacjami o przyczynach wzrostu nominalnegopopytu, a drugi nie posiada pełnych i prawdziwych danych o zmianachprzeciętnego poziomu cen w gospodarce.Sytuacja formułowania błędnych oczekiwań przez obydwapodmioty ma charakter tymczasowy.Jeśli bowiem – wraz z upływemczasu – następuje wzrost globalnego popytu nominalnego i wzrost cen, tow końcu omawiane podmioty rejestrują dane zjawisko i dostosowują siędo nowej rzeczywistości. Dążą one wówczas do zniwelowania skutkówpodjętego wcześniej działania, które opierało się na fałszywej wiedzy ookolicznościach swojego postępowania.W długim okresie zaś podmioty posiadają umiejętnośćformułowania oczekiwań adaptacyjnych.Hipoteza oczekiwań adaptacyjnych głosi, że podmioty gospodarczeprzewidują przyszłe wartości danych zmiennych ekonomicznychwyłącznie na podstawie historycznych stóp inflacji. Zatem ich wiedza ookolicznościach działania ogranicza się jedynie do przeszłości.Między wzrostem faktycznej stopy inflacji a wzrostem stopyoczekiwanej przez podmioty występuje luka czasowa, kiedy to następujeprzejściowy spadek poziomu bezrobocia.4Współczesne teorie zatrudnienia i bezrobocia –teorie bezrobocia równowagi:Friedman wyjaśnia, że podmioty „mylą się” tylko w krótkimokresie, a później uświadamiają sobie, że popełniły błąd i dokonująkorekty swojego działania.Producent dostrzega, że realne zyski się nie zwiększyły, zmniejszawięc produkcję, obniża płace nominalne i ogranicza zatrudnienie.Z kolei pracownik, niezadowolony z niższego realnego poziomupłacy, rezygnuje z pracy, zwiększając poziom bezrobocia. W ten sposóbstopa bezrobocia powraca do poziomu wcześniejszego, wyznaczonegoprzez naturalną stopę bezrobocia, lecz przy wyższym poziomie inflacji(wykres nr 1, sytuacjaB-C).Zatemw długim okresie nie zachodzi stabilna zamiennośćpomiędzy inflacją a bezrobociem. Występuje natomiast naturalnastopa bezrobocia.Teoria Friedmana – Phelpsa ma istotne implikacje dla politykiograniczania bezrobocia. Wypływa z niej wniosek, że polityka ekspansjipopytu nie powinna stanowić instrumentu ograniczania bezrobocia, gdyżprzynosi jedynie krótkotrwałe efekty.Wykres nr 1Długookresowa i krótkookresowa krzywa PhillipsaPdługookresowa krzywa PhillipsaBCAU*krótkookresowa krzywa PhillipsaUU– stopa bezrobocia,U*- naturalna stopa bezrobocia,P– poziominflacjiŹ r ó d ł o: A. W. Phillips,The Relation Between Unemployment and the Rate of Change ofMoney Wage Rates in the United Kingdom, 1861-1957,w:EconomicaVol. 25, No. 4, November1958 and M. Friedman,Nobel Lecture: Inflation and Unemployment,w:Journal of PoliticalEconomy,June 1977.5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]