wyklad6(zaburzenia seksualne), VI rok, psychiatria, wyklady, semestr II
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Dysfunkcje seksualne i dewiacyjne zachowania seksualne
Zachowania seksualne, dysfunkcje i zaburzenia
Poglądy na to co jest w życiu seksualnym normalne, a co już nie jest normą, zmniejszają
się w zależności od czasu i miejsca.
To co w jednym społeczeństwie jest uznawane za dewiację, to gdzie indziej uważa się za
normę.
W przeszłości potępiano seks przedmałżeński, masturbację, seks oralny oraz
homoseksualizm. Obecnie większość ludzi traktuje takie zachowania jako zupełnie
naturalne.
Obecnie praktyki seksualne w naszym społeczeństwie są bardziej różnorodne niż dawniej,
co doprowadziło do rozszerzenia pojęcia normy seksualnej.
Przyjmuje się, że istnieją 3 podstawowe kategorie problemów seksualnych:
a) Dysfunkcje seksualne
b) Parafilie (zaburzenia preferencji seksualnych)
c) Transeksualzim
Prawidłowe funkcjonowanie seksualne
Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet reakcja seksualna przebiega w trzech fazach:
Faza pożądania
Faza pobudzenia erotycznego
Orgazm
W wyniku dysfunkcji seksualnej w każdej z nich może dochodzić do zaburzeń
uniemożliwiających odbycie prawidłowego stosunku seksualnego.
Dysfunkcja seksualna może wystąpić:
W fazie pożądania (obniżony poziom fantazji i zainteresowań w zakresie aktywności
seksualnej lub ma miejsce zupełny ich brak)
W fazie podniecenia (mężczyzna nie może osiągnąć lub utrzymać wzwodu, a u kobiet nie
dochodzi do zwilżenia i nabrzmienia narządów płciowych mimo adekwatności sytuacji
seksualnej)
W fazie orgazmu (u kobiet może wystąpić zupełny jego brak, u mężczyzn zaś może
wystąpić przedwczesny wytrysk)
Dysfunkcje seksualne
Funkcje seksualne uwarunkowane są czynnikami:
Biologicznymi
Psychologicznymi
Społecznymi
Na zachowania seksualne człowieka wpływają:
Zewnętrzne i wewnętrzne narządy płciowe
Hormony
Neurohormony
Dynamiczne czynniki intrapsychiczne
Relacje interpersonalne
1 Z 7
Warunki społeczno-ekonomiczne
Czynniki kulturowe
Zakłócenie któregokolwiek z tych czynników może prowadzić do zaburzenia funkcji
seksualnych.
c.d. Dysfunkcje seksualne
Powtarzające się epizody dysfunkcji seksualnej stają się źródłem niepokoju i obaw co do
własnej wydolności seksualnej, które nasilają i podtrzymują tę dysfunkcję.
Dysfunkcje seksualne dzielimy na:
Pierwotne (t. j. utrzymujące się od początku aktywności seksualnej)
Wtórne (t. j. pojawiające się po okresie prawidłowego funkcjonowania)
Sytuacyjne (tzn. ograniczone do określonego partnera lub sytuacji)
Dysfunkcje w zakresie wzwodu u mężczyzn
Polega na powtarzającej się niezdolności do osiągnięcia lub utrzymania
wzwodu w celu odbycia stosunku seksualnego. Stan ten bywa nieraz
przyczyną upokorzeń i frustracji, bowiem w większości kultur sprawność
seksualna jest wyznacznikiem samooceny. Brak wzwodu może doprowadzić do
poczucia braku własnej wartości i depresji. W takich przypadkach mężczyzna
myśli, czy i tym razem nie uda mu się osiągnąć wzwodu, co pomyśli partnerka.
Te obawy jeszcze bardziej utrudniają utrzymanie wzwodu.
Dysfunkcje w zakresie wzwodu mogą być:
Pierwotne (nigdy nie mieli wzwodu lub nie mogli go przedłużyć na tyle aby odbyć
stosunek)
Wtórne (utracili tę zdolność)
Sytuacyjne (mężczyzna osiąga wzwód tylko z wybranymi partnerkami)
Globalna (brak erekcji niezależnie od partnerki i okoliczności)
Jednorazowe niepowodzenie w żadnym wypadku nie świadczy o dysfunkcji wzwodu.
Może się to przytrafić w chwilach zdenerwowania lub zmęczenia. O dysfunkcji mówimy
tylko wtedy, gdy brak wzwodu powtarza się. Każdy mężczyzna od czasu do czasu może
cierpieć na brak wzwodu lub jego zanik przed odbyciem stosunku.
Dysfunkcje w zakresie wzwodu u mężczyzn
Większość mężczyzn okresowo miewa wytrysk przedwczesny, czyli wcześniej niż
życzyłaby sobie partnerka. Nie nazywamy tego jednak wytryskiem przedwczesnym. O
przedwczesnym wytrysku mówimy wtedy, gdy mężczyzna przejawia stałą niezdolność do
kontroli wytrysku. Jest to najczęstszy problem seksualny u mężczyzn.
Wyróżnia się następujące rodzaje zaburzeń wytrysku:
Zbyt przedwczesny wytrysk Aby zdefiniować przedwczesny lub opóźniony
Przedwczesny wytrysk wytrysk, nie zależy kierować się określonym
2 Z 7
Zbyt wczesny wytrysk przedziałem czasowym i mówić, że wytrysk przed
Wytrysk opóźniony upływem 30 sek. jest przedwczesny, a po 30 min.
Brak wytrysku - opóźniony.
Przedwczesny wytrysk nieleczony może prowadzić do wtórnej dysfunkcji w zakresie
wzwodu.
Zaburzenia wytrysku mogą prowadzić do nieudanego współżycia seksualnego ze
wszystkimi tego konsekwencjami.
Mężczyzna, który zakłada i boi się, że dozna wytrysku przy pierwszym pobudzeniu
seksualnym, zazwyczaj doprowadzi do tego.
Wytrysk opóźniony jest problemem niż wytrysk przedwczesny i mówimy wówczas, gdy
mężczyzna ma znaczne trudności w osiągnięciu orgazmu podczas stosunku. Odroczenie
orgazmu u mężczyzn nie stawia ich w uprzywilejowanej pozycji, bo partnerka może czuć
się odrzucona lub nieatrakcyjna seksualnie.
Dysfunkcje w zakresie orgazmu u kobiet
Są kobiety, którym nie udaje się osiągnąć trzeciej fazy reakcji seksualnej, jaką jest
orgazm. Łatwość z jaką poszczególne kobiety przeżywają orgazm układa się na
kontinuum. Na jednym końcu mieszczą się kobiety, którym do osiągnięcia orgazmu
wystarczy silna fantazja erotyczna i nie potrzebują żadnej fizycznej stymulacji. Inne kobiety
szczytują podczas intensywnej gry miłosnej, a jeszcze inne dochodzą do orgazmu
podczas stosunku seksualnego. Wreszcie są kobiety, które nie są w stanie osiągnąć
orgazmu bez długotrwałego i intensywnego drażnienia łechtaczki.
Ocenia się, że około 10% dorosłych kobiet, nigdy nie osiągnęło orgazmu, mimo licznych
sytuacji, podczas których doznawały stymulacji seksualnej – anorgazmia.
Wg Andersona kobiety, które nie przeżywają orgazmu często odczuwają silny popęd
seksualny, a gra miłosna sprawia im przyjemność.
Brak orgazmu ma charakter:
Pierwotny (nigdy nie miała orgazmu)
Wtórny (utraciła zdolność przeżywania orgazmu)
Sytuacyjny (osiąganie orgazmu podczas masturbacji, a nie występuje podczas stosunku
seksualnego).
Jest to jedna z najczęstszych dysfunkcji seksualnych u kobiet oceniana na około 30-80%
populacji, aczkolwiek w ostatnich latach zauważa się wyraźną poprawę w wyniku wzrostu
poziomu uświadomienia seksualnego.
Najczęstsze przyczyny: zaburzenia nerwicowe, depresyjne, hormonalne, choroby
somatyczne, leki, stres, zaburzenia seksualne partnera.
Leczenie dysfunkcji seksualnych
Szacuje się, że około 80% mężczyzn wykazuje różnego rodzaju dysfunkcje seksualne.
Około 50% małżeństw cierpi z powodu jakiegoś problemu seksualnego. Przeważnie tłem
problemów seksualnych jest całościowy kontekst relacji pomiędzy dwojgiem osób. Kiedy
pojawiają się problemy we współżyciu seksualnym, wiele innych aspektów wzajemnego
3 Z 7
związku dwojga ludzi zaczyna się rozpadać i szwankować (i na odwrót).
Seksuolodzy często obserwują, że kryją się za nimi bardzo zasadnicze komplikacje we
wzajemnych relacjach: trudności związane z miłością, czułością, szacunkiem, uczciwością
i.t.p.
Rozwiązanie tych problemów pozwala na pełniejszy rozkwit więzi seksualnej.
W okresie ostatniego ćwierćwiecza poczyniono znaczne postępy w leczeniu problemów w
zakresie orgazmu i pobudzenia seksualnego mających podłoże psychologiczne.
Brak poprawy po krótkoterminowej terapii stwierdza się jedynie u około 25% pacjentów.
Leczenie polega głównie na usunięciu wszystkich przyczyn leżących u podłoża lub
podtrzymujących zahamowanie pożądania seksualnego (konflikty małżeńskie, depresja,
zmiana przyjmowanych leków z powodu innych schorzeń). Niekiedy konieczne jest
zastosowanie leczenia hormonalnego.
c.d. Leczenie dysfunkcji seksualnych
Bezpośrednia terapia seksualna polegająca na:
Inaczej definiowanym problemie, nie nazywa się ich „nerwicą”, ani „chorobą” lecz
„dysfunkcją o ograniczonym zakresie”.
Osoby poddawane bezpośredniej terapii seksualnej ćwiczą swe zachowania seksualne
pod systematycznym kierunkiem terapeutów.
Otrzymują fachwy przepis, wyjaśniający, jak problem rozwiązać i razem ćwiczą określone
zachowania seksualne.
Podstawową zasadą jest, że pacjentów nie leczy się indywidualnie lecz od początku
traktuje się ich jako parę.
W przypadku braku podniecenia u kobiet i dysfunkcji w zakresie wzwodu u
mężczyzn główną strategią bezpośredniej terapii seksualnej jest koncentracja zmysłowa
opierająca się na założeniu, że lęk podczas stosunku blokuje możliwość osiągnięcia
podniecenia i przeżywania przyjemności.
c.d. Leczenie dysfunkcji seksualnych
Wytrysk przedwczesny – wyjaśnia się pacjentowi mechanizm przedwczesnej ejakulacji, a
udzielenie wsparcia i porada niekiedy okazują się wystarczające. Zaleca się zwiększenie
częstości współżycia, co pozwala zmniejszyć napięcie seksualne.
Technika „stop-start” wg Masters i Johnson – polega na stymulacji prącia ręcznie lub w
trakcie stosunku, aż do chwili, gdy pacjent czuje, że za chwilę dojdzie do wytrysku.
Sygnalizuje to partnerce, która przerywa pobudzanie na 20-30 sekund. Partnerzy
powtarzają to ćwiczenie początkowo pobudzając prącie ręką, a następnie podczas
współżycia, przerywając trzykrotnie stosunek. Podczas czwartego pobudzenia może już
dojść do orgazmu. Powtarzając ten sposób kilkakrotnie, pacjent uczy się kontrolować
podniecenie seksualne (przez 5-10 minut, a nawet dłużej) w ponad 95% przypadków.
Farmakoterapia:
SSRI – (paroksetyna 20-40 mg) lub (sertralina 50-100 mg) na noc skutecznie zapobiega
przedwczesnemu wytryskowi.
4 Z 7
Dewiacje seksualne
Kiedy wybór obiektu seksualnego jest tak zaburzony, że upośledza zdolność do
prawidłowego erotycznego związku miedzy dwoma osobami płci przeciwnej mówimy o
dewiacji seksualnej.
Dewiacje seksualne obejmują cały szereg niezwykłych obiektów i sytuacji wywołujących u
niektórych osób podniecenie seksualne.
Do najczęściej występujących dewiacji zaliczamy:
a) Podniecanie się na widok damskiej bielizny, czy pantofelków
b) Zadawanie i doznawanie bólu
c) Oglądactwo
Do bardziej osobliwych dewiacji zaliczamy:
a) Upodobanie do ludzkich odchodów (kał lub mocz)
b) Zwłok ludzkich
c) Amputowanych kończyn
Rodzaje dewiacji seksualnych
Wyróżniamy 3 kategorie dewiacji seksualnych:
1) odczuwanie podniecenia seksualnego wobec obiektów nieożywionych i preferencja
takich obiektów np.:
Fetyszyzm (kontakt z częściami ubiorów)
Transwestytyzm (satysfakcja w wyniku przebierania się w odzież drugiej płci)
Ciswestytyzm (ubieranie się w odzież własnej płci, ale typową dla innego wieku
biologicznego)
Ekskrementofilia (kontakt z kałem)
Homeowestytyzm (ubieranie się w odzież tej samej płci)
Pigmalionizm (podniecenie seksualne na widok np. rzeźby, obrazu)
Pirolagnia (satysfakcja seksualna na widok pożaru)
Retifizm (odmiana fetyszyzmu a fetyszem są wyroby ze skóry)
Urolagnia (kontakt z moczem drugiej osoby)
Wampiryzm (kontakt z krwią partnerów w formie jej wypijania)
2) odczuwanie podniecenia seksualnego w sytuacjach związanych z cierpieniem i
upokarzaniem:
Sadyzm (satysfakcja seksualna w wyniku zadawania cierpienia)
Masochizm (przyjemność w wyniku odczuwania cierpienia, bólu, upokorzenia, dręczenia)
Biczowanie (chłostanie ciała)
Flagellantyzm (biczowanie partnera)
Zoosadyzm (satysfakcja seksualna z dręczenia zwierząt)
5 Z 7
[ Pobierz całość w formacie PDF ]