wybieramy lornetke,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wybieramy lornetkę
Praktyczne wskazówki dot. zakupu sprzętu
POŚWIĘĆ PIĘTNAŚCIE MINUT NA PRZECZYTANIE TEGO PORADNIKA
ORAZ CO NAJMNIEJ PIĘTNAŚCIE MINUT NA PRZEMYŚLENIE CO
WYBRAĆ. LEPIEJ POŚWIĘCIĆ PÓŁ GODZINY I ZROZUMIEĆ
PODSTAWOWE KRYTERIA WYBORU SPRZĘTU NIŻ KUPIĆ LORNETKĘ
NIEODPOWIEDNIĄ DO TWOICH ZAPOTRZEBOWAŃ
Gdy wybieramy lornetkę, musimy w pewnym stopniu zdecydować, jakie będą jej zastosowania. Tylko wtedy możemy
wybrać taką, która posiada najbardziej korzystną kombinację cech dla nas ważnych. Cechy te to między innymi
powiększenie, wymiary, waga, jasność obrazu, pole widzenia, jakość optyczna, i oczywiście cena.
Dwie podstawowe charakterystyki lornetek zawierają się w dwóch liczbach, takich jak przykładowo: 7 x 40, 10 x 50, 20
x 60 itp. Pierwsza liczba określa powiększenie lornetki, druga zaś aperturę, czyli średnicę obiektywów (soczewek
widocznych z przodu lornetki) wyrażoną w milimetrach. Przykładowo, popularna w Polsce lornetka BPC 20 x 60 ma
powiększenie 20 krotne i aperturę 60 milimetrów. Przy danym powiększeniu, większa średnica soczewek
(obiektywów) daje w rezultacie jaśniejszy obraz (co ważne w astronomii, czy przy obserwacjach o zmroku, przy
ograniczonym oświetleniu itp.). Równocześnie, im większa apertura, tym większe są wymiary lornetki.
Im większe jest powiększenie lornetki, tym bardziej obraz będzie nam się trząsł, gdyż nawet niewielkie drżenie rąk
przenoszone jest na lornetkę i dodatkowo potęgowanie przez powiększenie. Z drugiej jednak strony, większe
powiększenie pozwala na dostrzeżenie szczegółów dokładniej i plastyczniej, niż przy obserwacjach lornetką o
niewielkim powiększeniu. Dlatego zazwyczaj rekomenduje się lornetki o powiększeniu nie większym niż 10 razy, jeżeli
planujemy obserwacje „z ręki”. Z praktyki wiemy, iż nawet lornetką o powiększeniu rzędu 20 razy można prowadzić
obserwacje z ręki, jednak na dłuższą metę jest to uciążliwe. Oczywiście, alternatywą jest zastosowanie
odpowiedniego statywu, np. fotograficznego (tripod), ale wtedy taki zestaw staje się trudny w transporcie. Należy
również pamiętać, że zazwyczaj lornetki o mniejszym powiększeniu zapewniają większe pole widzenia, czyli
możliwość zobaczenia „większego obszaru” za jednym razem.
Przeznaczenie lornetki
Podróżnicza
Jeżeli wiele podróżujesz, potrzebna ci lornetka o zwartej konstrukcji, lekka i niewielka, a przy tym odporna na
wstrząsy i być może wodoszczelna. Najprawdopodobniej wybór padnie na którąś z lornetek o powiększeniu 8 – 10
razy i aperturze między 24 a 40 milimetrów, o polimerowej bądź polimerowo – szklanej optyce i laminatowym lub
plastikowym korpusie.
Obserwacje przyrody, ptaków, krajobrazów
Najpopularniejsze modele od podglądania przyrody mają parametry zbliżone do 8 x 35 lub 8 x 40. Są niewielkie, łatwo
mieszczą się plecaku, zapewniają stabilną obserwację z ręki, mając równocześnie wystarczającą zdolność zbierania
światła (zalezną oczywiście od apertury) aby dać jasny obraz o dobrej rozdzielczości (rozdzielczość, o czym można
przeczytać gdzieindziej, również zależy przede wszyskim od apertury, ale także od powiększenia). Ponieważ zdarza
się, że udaje nam się bardzo zbliżyć do ptaka, nie płosząc go, warto zwrócić uwagę przy zakupie na zakres
Salon Firmowy: Solec 34B, 00-394 Warszawa Salon Firmowy: Solec 34B,
ustawienia ostrości lornetki na niewielkie odległości (minimalny dystans obserwacji nie powinien być większy niż kilka
metrów).
Astronomia
Przy obserwacji nieboskłonu najważniejszym czynnikiem jest zdolność zbierania światła. Wybierz lornetkę o aperturze
co najmniej 50 milimetrów. Popularne modele to 7 x 50 i 10 x 50, przy czym pierwszy z wymienionych modeli najlepiej
sprawdza się w warunkach bardzo ciemnego, wiejskiego nieba, zaś drugi nadaje się bardziej do obserwacji
podmiejskich, gdzie pojaśnienie nieba (poświata od miasta, spotęgowana często smogiem i pyłem unoszącym się w
powietrzu) jest dość znaczne. Obie lornetki zapewniają dobre prowadzenie z ręki, choć dla komfortu wskazane jest
użycie statywu.
Duże lornety astronomiczne
Lornetki o średnicy obiektywów 70, 80, czy nawet 100 milimetrów odkryją przed Tobą słabsze obiekty głębokiego
nieba i uwidocznią subtelne szczegóły. Jeżeli możesz sobie pozwolić na jedną z tych zazwyczaj dość drogich lornetek
oraz dobry statyw, oraz jeśli nie przeszkadza ci, że jest to sprzęt relatywnie duży, zostaniesz nagrodzony
niesłychanymi widokami każdej pogodnej nocy.
Jakie jeszcze czynniki są ważne?
Oczywiście, powiększenie i apertura lornetki to nie jedyny ważna jej cechy. Do istotnych cech należą także:
- odsunięta źrenica („długie oko”, eye relief) – źrenica wyjściowa jest nieco przesunięta od okularu, dzięki czemu nie
ma potrzeby przykładania oka bezpośrednio do soczewki, można zaś lornetkę trzymać w niejakim oddaleniu od
twarzy
- warstwy antyrefleksyjne (coatings) – poprawiają kontrast obrazu i sprawność optyczną lornetki; dobrej klasy warstwy
powinny mieć kolor zielony, błękitny lub fioletowy
- konstrukcja mechaniczna, czyli precyzja wykonania, jakość wykończenia, odporność na wstrząsy, jakość
mechanizmu ustawienia ostrości etc.
- sprawność optyczna lornetki
- jakość użytego szkła
- korekcja barw (aberracji chromatycznej)
- jakość obrazu w polu widzenia (zwłaszcza na brzegach obraz może być zniekształcony; widoczne jest to głównie
przy obserwacjach astronomicznych, gdy mamy do czynienia z punktowymi źródłami światła, jakimi są gwiazdy).
Pryzmaty w lornetce: porro czy dachowe?
W każdej lornetce znajdują się soczewki (układ soczewek) stanowiących obiektywy, a także układ soczewek
staniwiących okulary. Jednak z praw fizyki i prostych doświadczeń w szkole można dowiedzieć się, że taki układ da
obraz obrócony do góry nogami. Aby uzyskać obraz prosty w miejsce odwróconego, w środku lornetki umieszcza się
układy odwracające obraz – odpowiednie pryzmaty. Istnieją dwa podstawowe rodzaje układów pryzmatów
stosowanych we współczesnych lornetkach: porro i dachowe.
Salon Firmowy: Solec 34B, 00-394 Warszawa Salon Firmowy: Solec 34B,
Lornetki porropryzmatyczne
Każda tuleja lornetki porropryzmatycznej mieści w sobie dwa pryzmaty o kącie łamiącym równym 90 stopni. Taka
konstrukcja wymaga, aby obiektywy były od siebie dalej, niż okulary – gdyż pryzmaty muszą być względem siebie
znacząco przesunięte (patrz rysunek). Skutkiem zastosowania takich pryzmatów są większe rozmiary lornetki, jednak
optycznie lornetka porropryzmatyczna zazwyczaj ma lepszą jakość, gdyż dokładne wykonanie pryzmatów jest
stosunkowo łatwe. Lornetki porropryzmatyczne są tańsze od lornetek z pryzmatami dachowymi o porównywalnej
jakości optycznej.
Lornetki z pryzmatami dachowymi
Pryzmaty w lornetkach z pryzmatami dachowymi przekrywają się na tyle blisko, że soczewki obiektywów i okularów
mogą leżeć w jednej linii. Dzięki temu lornetki mają bardziej zwartą budowę i zazwyczaj są lżejsze. Jednak produkcja
pryzmatów dachowych jest kosztowna. Co więcej, straty światła w pryzmatach dachowych są nieco większe niż w
pryzmatach porro, co powoduje, że ta konstrukcja bardziej nadaje się do dziennych obserwacji niż zastosowań
astronomicznych. Dobrej jakości lornetki z pryzmatami dachowymi mogą mieć bliską, ale nie lepszą sprawność
optyczną w stosunku do lornetek porropryzmatycznych.
Gatunki szkła stosowane w pryzmatach
Większość pryzmatów optycznych wykonuje się ze szkła BK-7 (borokrzemu) lub BaK-4 (kronu barowego). BAK-4 jest
szkłem wyższej jakości i daje jaśniejsze i ostrzejsze obrazy. Jest także droższym szkłem, stosowanym zazwyczaj w
lornetkach z wyższej półki.
Pole widzenia
Pole widzenia to jakby rozmiar „okienka” widocznego przez lornetkę. Pole widzenia nie ma wpływu na rozmiar
oglądanego obiektu – ten zależy tylko od powiększenia. Co ciekawe, pole widzenia nie jest określone przez soczewki
obiektywu, ale raczej przez budowę okularów i pryzmatów.
Szerokość pola widzenia wyraża się w stopniach (kątowe pole widzenia) lub jako szerokośći liniową w metrach na
1000 m (ile metrów obszaru widać przez lornetkę, jeżeli obserwowany obszar znajduje się w odległości 1000 metrów
od nas).
Lornetki szerokokątne (wide angle) to pojęcie nieprecyzyjne, mówiące, że pole widzenia danej lornetki jest większe
niż „przeciętnej”. Zasadniczo uznaje się, że lornetka jest szerokokątna, jeżeli pole widzenia wyrażone w stopniach
razy powiększenie jest równe lub większe od 60. Szerokie pole widzenia jest bardzo przydatne myśliwym (w czasie
wypatrywania zwierzyny), miłośnikom ptaków (łatwiej utrzymać ptaka w polu widzenia), miłośnikom astronomii czy
tym, którzy lubią oglądać zawody sportowe przez lornetkę.
Salon Firmowy: Solec 34B, 00-394 Warszawa Salon Firmowy: Solec 34B,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]