wyciąg z glistnika, Zioła
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 47 (1) 2006WRAŻLIWOŚĆ ZIARNIAKÓW PSZENICYNA EKSTRAKT Z GLISTNIKA JASKÓŁCZE ZIELEELEONORAWRZESIŃSKA1, MARIASWARCEWICZ21Akademia RolniczaKatedra Uprawy Roli, Roślin i DoświadczalnictwaSłowackiego 17, 71-434 SzczecinE.Wrzesinska@agro.ar.szczecin.pl2Politechnika SzczecińskaZakład Syntezy Organicznej i Technologii LekówAleja Piastów 42, 71-065 Szczecinmswar@ps.plI. WSTĘPW agrosystemie rośliny mogą wzajemnie oddziaływać na siebie poprzez konkurencję ozasoby siedliska i przestrzeń oraz poprzez wytwarzanie biologicznie aktywnych substancjiprzezżywe,jak i rozkładające się tkanki roślinne (Johnson i Cobe 1986; Duer 1996). Ichaktywność biologiczna zależy głównie od zawartości związków fenolowych, alkaloidówi substancji lotnych (Lovet i Potts 1987). W praktyce rolniczej podstawowymźródłemallelosubstancji są resztki pożniwne, które dostając się do gleby mogą dodatnio lub ujemneoddziaływać na wzrost i rozwój roślin (Oleszek 1987). Inhibicyjne lub rzadziej stymulującedziałanie substancji allelopatycznych na procesyżycioweroślin zależy od gatunku, organui wrażliwości akceptora oraz od stężenia fitotoksyny wśrodowisku(Jaskulski 1999). Ziołalecznicze wykazują dużą rozmaitość w aktywności fizjologicznej wykorzystywanej jakoleki naturalne (przede wszystkim alkaloidy i glikozydy). Rola, jaką spełniają związki natu-ralne zawarte w ziołach na rozwój roślin testowych jest mało poznana. Glistnik jaskółczezieleChelidonium majusL. zawiera specyficzne alkaloidy pochodne benzofenantrydyny,protopiny, protoberberyny i pochodne chinolizydynowe, oprócz tego występują aminybiogenne, flawonoidy, karoten, witamina C (Colombo i Bosisio 1996).Celem badań było poznanie wpływu wodnych wyciągów z jednego gatunku ziół lecz-niczychCh. majusna początkowy wzrost pszenicy jarej i ozimej. Poznanie chemicz-nych składników glistnika jaskółcze ziele rozszerzy znajomość zależności między bu-dową chemiczną a ich działaniem.II. MATERIAŁ I METODYEkstrakty sporządzano z wysuszonego i zmielonego materiału roślinnego uzyskane-go zCh. majus.Materiał roślinny (o masie dostosowanej do odpowiedniego stężenia174Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 47 (1) 2007roztworu) zalewano wodą destylowaną i odstawiano na jedną dobę, następnie podgrze-wano przez 20 minut i przesączano przez bibułę filtracyjną. Zastosowano różne stężeniaekstraktów wodnych: 0,5%; 1,0%; 1,5%; 2,0% (wag./obj.) i kontrolę (woda destylowa-na). W doświadczeniu przeprowadzonym w warunkach laboratoryjnych porównywanowpływ różnych stężeń ekstraktów wodnych z glistnika na rozwój pszenicy (Triticumaestivumssp.vulgareL.) w dwóch formach biologicznych: jarej i ozimej. Doświadcze-nie przeprowadzono w czterech powtórzeniach. Po określeniu zdolności kiełkowaniaziarna zbóż (4×100 szt.) ziarniaki pszenicy (po 25 sztuk) umieszczano w kiełkowni-kach na bibule filtracyjnej zwilżanej 10 ml wyciągów wodnych. Po ośmiu dobach okre-ślanozdolność kiełkowania (%), długość siewek (cm) oraz masę siewek i masę korzon-ków zarodkowych (g). Uzyskane wyniki poddano analizie wariancji według modeluodpowiedniego dla układu całkowicie losowego. Ocenę istotności różnic pomiędzyśrednimidokonano przy użyciu testu Tukeya.Do ekstrakcji i wyodrębniania surowej mieszaniny alkaloidów zastosowano ekstrak-cję wśrodowiskuzasadowym, obojętnym i kwaśnym. Próby analizowano za pomocąchromatografu gazowego sprzężonego z detektorem mas (GC-MS).III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIEW porównaniu do kontroli, wyciągi wodne zCh. majuso najwyższym stężeniu(2,0%) istotnie obniżyły badane parametry, takie jak: zdolność kiełkowania, długośćsiewek, masę siewek czy masę korzonków (tab. 1). W przypadku zastosowania stężenia0,5% stwierdzono istotne zwiększenie długości i masy siewek pszenicy. Zwiększonestężenia (1,0 i 1,5%) spowodowały hamowanie wzrostu siewek pszenicy jarej, nato-miast takiego wpływu nie stwierdzono w pszenicy ozimej. Niezależnie od stężeniaroztworów, pszenica ozima pomimo istotnie mniejszej zdolności kiełkowania od psze-nicy jarej uzyskała istotnie wyższe wartości zarówno długości siewek, jak i ich masyoraz masy korzonków zarodkowych. Interakcja porównywanych czynników wykazała,żezarówno pszenica ozima, jak i jara wytworzyła najdłuższe siewki w ekstrakcieo stężeniu 0,5%, natomiast w przypadku masy korzonków, u pszenicy ozimej najwięk-szą stwierdzono w roztworze o stężeniu 0,5%, a u pszenicy jarej na kontroli (wodadestylowana) i ekstrakcie 0,5%.Uzyskane wyniki wykazały,żepoczątkowy wzrost pszenicy zależał od stężeniawodnego wyciągu glistnika jaskółcze ziele oraz od formy biologicznej pszenicy. Z ba-danych parametrów najmniej różnicowana porównywanymi czynnikami była zdolnośćkiełkowania i masa siewek. Na wielkość pozostałych parametrów w porównaniu dokontroli stymulująco oddziaływały wodne wyciągi o najmniejszym stężeniu 0,5%.Wodne wyciągi o najwyższym stężeniu 2,0% wpływały inhibicyjnie, zwłaszcza nadługość siewek. Obecność alleloinhibitorów wśrodowiskuujawnia się najczęściej za-hamowaniem wzrostu elongacyjnego zarówno korzeni, jak i części nadziemnej, copotwierdzają wyniki badań Duer (1996) i Jaskulskiego (1999), jednakże występowanieich w małej koncentracji może stymulować wzrost koleoptyla i korzonków zarodko-wych zbóż.Przeprowadzona próba wstępna na obecność alkaloidów (próba Mayera) w przygo-towanym wyciągu alkoholowym dała wynik pozytywny (Jerzmanowska 1967). AnalizaWrażliwość ziarniaków pszenicy na ekstrakt...175chromatograficzna wykazała obecność chelidoniny i sangwinaryny z grupy alkaloidóww ekstraktach z glistnika.Tabela 1. Wrażliwość ziarniaków pszenicy na ekstrakt wodny z glistnika jaskółcze ziele (Ch.majus)Table 1. Sensitivity of wheat seeds toCh. majuswater extractsCzynnik IFactor IStężeniaekstraktówConcentrationof extract[%]0,00,51,01,52,00,00,51,01,52,00,00,51,01,52,0Pszenica jara – Spring wheatPszenica ozima – Winter wheatNIR (0,05) dla – LDS (0.05) forCzynnika I – Factor ICzynnika II – Factor IIInterakcja I * II – Interaction I * IICzynnik IIFactor IIformybiologicznebiological typeof wheatBadane parametry w początkowym okresie wzrostuParameters of initial wheat growthzdolnośćkiełkowaniagerminationability[%]99,898,094,099,087,096,094,096,093,078,097,596,095,096,082,095,491,48,2683,686r.n.długośćmasa sieweksiewekweightlenghtof seedlingof seedling[g][cm]9,069,877,074,874,6310,4913,6410,5910,478,079,7711,758,837,676,357,1010,650,8300,3701,1741,341,681,221,160,781,752,281,671,701,261,551,981,441,431,021,241,730,2470,110r.n.masakorzonkówroots mass[g]0,970,870,610,670,451,562,031,130,960,511,301,450,750,820,480,721,210,2090,0930,295pszenicajaraspring wheatpszenicaozimawinter wheatr.n. – różnice nieistotne – not significant differencesIV. WNIOSKI1. Początkowy wzrost ziarniaków pszenicy istotnie zależał od stężenia wodnych eks-traktów oraz formy biologicznej pszenicy.2. Z badanych parametrów, zdolność kiełkowania w najmniejszym stopniu była różni-cowana zastosowanymi wyciągami wodnymi glistnika.3. Na początkowy wzrost pszenicy z reguły stymulująco oddziaływały wyciągi o stę-żeniu0,5%, natomiast inhibicyjnie o stężeniu 2,0%.176Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 47 (1) 20074. Pszenica ozima w porównaniu z jarą we wszystkich stężeniach wodnych wyciągówz glistnika wykazywała wyższe wartości badanych parametrów.5. Analiza chromatograficzna wyciągu wykazała obecność chelidoniny i sangwinaryny.V. LITERATURAColombo M.L., Bosisio E. 1996. Pharmacological activities ofChelidonium majusL. (Papav-eraceae). Pharmacological Res. 33 (2): 127–134.Duer I. 1996. Potencjał allelopatyczny biomasy niektórych gatunków chwastów w stosunku dosiewek pszenicy ozimej (Triticumaestivumvar.vulgare).Fragm. Agron. 2 (50): 6–56.Jaskulski D. 1999. Allelopatyczne oddziaływanie wodnych ekstraktów z nadziemnej masy chwa-stów na kiełkowanie jęczmienia jarego i pszenicy ozimej. Zesz. Nauk. ATR Bydgoszcz, Rol-nictwo 43 (217): 7–15.Jerzmanowska Z. 1967. Substancje Roślinne, Metody Wyodrębniania. PWN, Warszawa.Johnson W.C., Cobe H.D. 1986. Effectof three weed residues on weed and crop growth. WeedSci. 34 (3): 403– 408.Lovet P., Potts W. 1987. Primaryeffects of allelochemicals of Datura stramonium. Plant Soil98 (1): 137–144.Oleszek W. 1987. Allelopathic effects of volatiles from someCruciferaespecies on lettuce, barn-yard grass and wheat growth. Plant Soil 102 (2): 271–273.ELEONORAWRZESIŃSKA, MARIASWARCEWICZSENSITIVITY OF WHEAT SEEDS TOCHELIDONIUM MAJUSL. EXTRACTSSUMMARYInfluence of extracts ofChelidonium majusL. on spring and winter wheat seeds growth inlaboratory conditions was studied. Water extracts contained 0.5%; 1.0%; 1.5% and 2.0% of herband distillation water was used as control. The ethanol extract ofCh. majuscontained alkaloids.The primary growth of wheat depended on concentration of extract and biological form of wheat.The solution of lower concentration (0.5%) significantly increased the studied parameters, asa length and weight of seedling and roots weight. The solution on higher concentration (2.0%)inhibited growth of plants. Winter wheat in comparison with spring wheat was much more sensi-tive excluding an ability of germination. Chromatographic analysis of extract showed, chelidonineand sanquinarine.Key words:Chelidonium majusL., seeds, wheat
[ Pobierz całość w formacie PDF ]