wykład 2 3 prawo w historii, PRAWO, Semestr VIII, Teoria i filozofia prawa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
wykład 2
wykład 3
Pojęcia prawa w myśli zachodniej
wprowadzenie
Podstawowe czynniki kształtujące pojęcie prawa w historii:
1. filozofia grecka wraz z jej rzymską kontynuacją: podstawowe pojęcia
2. myśl chrześcijańska:
doprecyzowanie pojęć, sformułowano nie występujące wcześniej w filozofii pojęcie osoby,
przedstawiono dużo dokładniejsze pojęcie Boga, jego relacji z człowiekiem i światem stworzonym
oraz porządku uniwersalnego, w szczególności porządku moralnego
wniesienie głębokiego poczucia godności człowieka
sofiści
Rozróżnienie pomiędzy
tym. co sprawiedliwe z natury
(
physei dikaion
) a
tym, co sprawiedliwe z mocy
ustawy
(
nomoi dikaion
).
To, co sprawiedliwe (
dikaion
) - coś
zgodnego
z naturą (
physis
),
dostosowanego
do niej oraz do ustaw
uchwalonych przez wspólnotę polityczną (
nomos
).
Przejawy
naturalizmu
etycznego i prawniczego: określenia
naturalny
oraz
natura
nie są przez sofistów
pojmowane jako powinność, lecz jako rzeczywistość empiryczna.
Wielu sofistów to typowi reprezentanci idei obciążonych błędem naturalistycznym.
Idea, że człowiek powinien działać
zgodnie z naturą;
prawo (
nomos
), jako dzieło człowieka, powinno
ustąpić przed
physis
, czyli przed naturą: jest to błąd naturalistyczny wielu sofistów.
sofiści
“Ja mam wrażenie, że ci, co prawa układają, to są ludzie słabi, to ci, których jest wielu. Oni dla siebie,
dla swojej własnej korzyści ustanawiają prawa, ustalają pochwały, formułują nagany, bo się boją
żwawszych jednostek spośród ludzi, takich, którzy by potrafli więcej mieć niż oni – boją się, że by ci
nie posiedli więcej od nich, więc mówią, że brzydką i niesprawiedliwą rzeczą jest wyprzedzać innych
własnym majątkiem i że jest krzywdzeniem drugich: starać się posiada więcej niż oni. Oni sami lubią,
podobno, mieć tyle tylko, co drudzy, bo są lichszymi jednostkami.
Dlatego też prawo opinii powiada, że czymś niesprawiedliwym i czymś brzydkim jest starać się mieć
więcej niż ci, których jest wielu i nazywają to krzywdzeniem drugich. Tymczasem natura sama
pokazuje, że sprawiedliwe jest, aby jednostka lepsza miała więcej niż gorsza, i potężniejsza więcej
niż słabsza. A objawia to na wielu miejscach, że tak jest, i w stosunkach między zwierzętami innymi, i
u ludzi między całymi państwami i rodami, że tak się osądza to, co sprawiedliwe: aby człowiek
silniejszy władał nad słabszym i posiadał więcej niż on.” (Kalikles w Gorgiaszu Platona)
sofiści
“Bo tobie się zdaje, że pasterze owiec i krów mają na oku dobro owiec i krów, i tuczą je, i chodzą koło
nich mając na oku coś innego niż dobro swoich panów i własne, i tak samo ci, co rządzą w
państwach, którzy naprawdę rządzą, myślisz, że jakoś inaczej się odnoszą do rządzonych niż jak do
owiec i o czymś innym myślą nocą i dniem, jak nie o tym, skąd by wyciągnąć jak największą korzyść
dla siebie. I taki daleki jesteś od tego, co sprawiedliwe, i od sprawiedliwości, i od tego, co
niesprawiedliwe, i od niesprawiedliwości; ty nie wiesz, że sprawiedliwość i to, co sprawiedliwe, to jest
w istocie swojej dobro cudze: dla mocniejszego i rządzącego – interes, a dla rządzonego i poddanego
– szkoda. Niesprawiedliwość: wprost przeciwnie. Ona panuje nad naiwnymi naprawdę „poczciwcami” i
nad sprawiedliwymi. Rządzeni robią to, co leży w interesie rządzącego, bo on jest mocniejszy;
słuchając go przyczyniają się do jego szczęścia, a do własnego ani odrobiny. Trzeba przecież
zobaczyć, arcynaiwny Sokratesie, że człowiek sprawiedliwy wszędzie ma mniej niż niesprawiedliwy.
Najpierw w interesach, w spółkach. Gdziekolwiek się taki jeden z drugim zwiąże, to przy rozwiązaniu
spółki nigdy nie znajdziesz, że by sprawiedliwy miał z niej więcej niż niesprawiedliwy.” (Trazymach w
Państwie Platona)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]